« Lizardi | Lizardi según Barrensoro »
Lizardi’ri buruz / (Liburu zehatzik ez)
Lizardi’ri buruz Artiz'tar Xabier / El Día, 1933-03-24
Egun auetan amaika idazkaldi eragin die euskaltzaleei Lizardi aipatuaren eriotzak. Biotz-ondokoa, ta ez makala ala ere, euskera maite degunontzat, aren eskutatze ori (G.B.) Nik, irakurle, etzaitut aspertu nai nere biotz-samiña zenbaterañokoa izan dan azalduaz: iñori zabaldu gabe ere agirian degu guztiok eriotz orrek ekarri digun gogo gana.
“Lizardi”-ren izena noraño edatua zegon, oraintxe agertu zaigu. Zaratarik gabe euskaltzale guztien biotzetan sarturik zenuan eta begi guztiak ari begira itxaropen osoz genituan. Orregatik guztiok euskera-gaietan Irakasle nagusienetakotzat jo degu bera. Atseden bedi betiko “Argitan Irakasle ona”.
Orain Lizardi’ren asmoak aurrera eramaten naikoa lan izango degu. Etzaigu joan izan ere itzik esan gabe; berak biderik asko zabaldu digu ta nundik jarrai erakutsi ere, ederki asko egin digu. Aren amesik aundiena, euskera “zernaitarako” gauza egitea izan dezu ta bere “Txindurriak” izeneko azken-lenean ere, ames ori garbi azaltzen dizu. ¿Nundik asi baña? ¿Nundik jo orretarako?
Eztezu Lizardi erakutsiak erdizka ematen dituztenetakoa. Zer egin esan ba-dizu, nundik lan ori biribilduko ere, azkar asko agertuko dizu. “Erderazko idaztirik irakurri dugunean, aren mamia erakus genezake euskeraz, dio berak. Ez itzez-itz emana”… Auxe dizut nik zuri esangai, irakurle ta auxe zuk jasoko ba’zendu nai.
¡Bai ederki azaldu ere bere gogo au alako neurtitz guren aietan:
Ez adi beldur, ene Maiteder:
baserriz landa nai aunat ager
arazi, bazterrik-bazter,
arroki; ezpaitun ezer
lurbiran ederrik i bezain eder!
Jainkoak beikigu ames gozo au. Bera lagun goldatu ditzagun euskararentzako sail berri asko Lizardi’k erakutsi antzera. Zerbait ikasi duanak azaldu beza euskeraz ikasitako oro. Irakurri dezuna gogoan batu ta euskeraz jantzi ezazu. Itzez-itz euskeraltzeko eztezu edozein: orretarako esku oso landuak bear; baña erderaz irakurritakoa norberak bere aokeraz euskal jantziz azaltzea, ori askok egin dezakena dezu: ta ortik gure elea aberastu bearko degu.
Orretarako euskel-idazle askok lotsa eta beldur geiegia, kendu-bearra degu. Erderaz diardugunean izan ere, askoz arroxkiago jardun oi-degu: baña euskeraz asten geranean oso bildurti gaituzu. Gure itz ala joskeratan, erderakadarik sortuko ote zaigun bildurrez beti: ta bildur onek euskel-lanetatik urrutiratu egiten gaitu bear baño geitxoago.
¡Ez al-dakizu galburua nola etorri oi-dan? Azia erein-ondoren, belartxo asko lenbizi ta lasto-sail aundia gerotxoago bota bear dizu lurrak galbururik ekarriko ba-du. Ta lasto luzearen gañean azkenik galburu-xorta goxoa gari-aletxoz ornitua.
Ikasi dezagun ortik euskeltzaleok ere, Euskerak askoren idaz-lan ugaria bear dizu. Lan oietan lastorik asko izango degu, baña ez bildurtu: lasto askoren buruz galburutxoak ere pixkanaka sortuko zaizkigu an-emen euskal-ore gozoa egiteko.
Esnatu gaitezen bada aspaldian euskal-lanak utzita geundenok ta alegindu lenez gain esna zebiltzanak. Guztion arten Lizardi’ren utsunea beteko al-degu erdizka bada ere. Auxe dizut gogo irakurle; gaurko asko degu.
Poesia kaiera
Giorgos Seferis
Irati Majuelo
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Joxe Aldasoro
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos