« Benetako poeta baten lanak | Egidazu barre, mesedez »
Azken fusila / Edorta Jimenez / Susa, 1993
Gaixo Onofre! Itxaro Borda / Argia, 1994-05-01
“Atoiuntzia”z geroztik aldiro, Edorta Jimenezek errealitatearen xarmaz imaginaturik diren itsasadar miresgarrietara eramaiten gaitu. Ohitura bihurtu zaigu jadanik Gernikatik goiti doan bidean barna nolazpait Bilboraino heltzea. Mundaka inguratzen duten eta ostatuz ostatu doi bat ezagutzen ditugun herrietan kokatzen da Susaren eskutik datorkigun “Azken fusila” hau. Trabailu bortxatuetara kondenatu Espainiako Gerla Zibileko presoek zilatzen duten tunelaren saihetsetik iragaiten da Bermeora eta preseski Gaztelugatxera daraman errepide nagusia.
Gerla, tren, amodio eta beldur ixtorioa da “Azken fusila”, eta Edorta jimenezi ez zaio ahal ukatzen elaberriak erritmo bizian akulatzeko duen trebezia nahiz osagarria. Hain zuzen kondaketaren abiadurak eta itsasgatz pindar usainak gaitu erakartzen nobela honetan. Onofre, pertsonaia printzipala, gizon lotsatia, karana, garai ilun haietako behar den bezalakoa eta behar den bezala ezkondua, marinela, untzi bakartiaren gisa gerlaondo nahasi hartako zurrunbiloen olatu kexatuetan kulunkan dabil errepresioaren beldurraren eta makisen dauden bere adiskideek lagundu beharraren artean. Orrialdez orrialde irakurleak nahi lioke —idazleak ez baitu egin— Onofreri eskukaldi bat eman, dituen izuetarik eta atekagaitzetarik atera dadin. Ordea, irakurlearen indarrak beti deialdetan dira.
Gaiaren aldetik, harrigarria zaigu usu, haurrideak haurrideen kontra altxatu dituen Gerla Zibil horren ondorioetaz euskarazko hain idazkin gutiren aurkitzea. Noski, liburuetan ardura erreferentziak kausitzen dira, baina 1940tik 1955a arteko garaiaz balia xoilik Julio Llamazaresen eta Andolin Eguzkitzaren “Urkidian zehar” atzeman ditugu eta hauek erakutsi digute min zaharraren katea ez dela oraindik eten. Makisa bestelakoak izan arren erresistentziaren lekua hautak direla engoitik.
Bakioko txakolina bezain txinpartatsu irauten duen bizkaitarrez izkribaturik dira gainera Onofre gaixoaren miseriak eta zorionak. Bizkaitar euskalkia makis bat gehiago al da?
Lakioa
Josu Goikoetxea
Irati Majuelo
Poesia guztia
Safo
Aritz Galarraga
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Maddi Galdos Areta
Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe
Hasier Rekondo
Akabo
Laura Mintegi
Jon Jimenez
Akabo
Laura Mintegi
Asier Urkiza
Gatazka eta abusua ez dira gauza bera
Laura Macaya
Nagore Fernandez
Beste zerbait
Danele Sarriugarte
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Kuntzak eta kerak
Sara Uribe-Etxeberria
Jon Martin-Etxebeste
Hitzetik ortzira
Ana Urkiza
Mikel Asurmendi
Askatasun haizea
Javier Buces
Irati Majuelo
Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe
Ibon Egaña
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Aiora Sampedro
Meditazioak
John Donne
Mikel Asurmendi