« Benetako poeta baten lanak | Egidazu barre, mesedez »
Azken fusila / Edorta Jimenez / Susa, 1993
Gaixo Onofre! Itxaro Borda / Argia, 1994-05-01
  “Atoiuntzia”z  geroztik  aldiro,  Edorta  Jimenezek  errealitatearen  xarmaz  imaginaturik  diren  itsasadar  miresgarrietara  eramaiten  gaitu.  Ohitura  bihurtu  zaigu  jadanik  Gernikatik  goiti  doan  bidean  barna  nolazpait  Bilboraino  heltzea.  Mundaka  inguratzen  duten  eta  ostatuz  ostatu  doi  bat  ezagutzen  ditugun  herrietan  kokatzen  da  Susaren  eskutik  datorkigun  “Azken  fusila”  hau.  Trabailu  bortxatuetara  kondenatu  Espainiako  Gerla  Zibileko  presoek  zilatzen  duten  tunelaren  saihetsetik  iragaiten  da  Bermeora  eta  preseski  Gaztelugatxera  daraman  errepide  nagusia.
Gerla,  tren,  amodio  eta  beldur  ixtorioa  da  “Azken  fusila”,  eta  Edorta  jimenezi  ez  zaio  ahal  ukatzen  elaberriak  erritmo  bizian  akulatzeko  duen  trebezia  nahiz  osagarria.  Hain  zuzen  kondaketaren  abiadurak  eta  itsasgatz  pindar  usainak  gaitu  erakartzen  nobela  honetan.  Onofre,  pertsonaia  printzipala,  gizon  lotsatia,  karana,  garai  ilun  haietako  behar  den  bezalakoa  eta  behar  den  bezala  ezkondua,  marinela,  untzi  bakartiaren  gisa  gerlaondo  nahasi  hartako  zurrunbiloen  olatu  kexatuetan  kulunkan  dabil  errepresioaren  beldurraren  eta  makisen  dauden  bere  adiskideek  lagundu  beharraren  artean.  Orrialdez  orrialde  irakurleak  nahi  lioke  —idazleak  ez  baitu  egin—  Onofreri  eskukaldi  bat  eman,  dituen  izuetarik  eta  atekagaitzetarik  atera  dadin.  Ordea,  irakurlearen  indarrak  beti  deialdetan  dira.
Gaiaren  aldetik,  harrigarria  zaigu  usu,  haurrideak  haurrideen  kontra  altxatu  dituen  Gerla  Zibil  horren  ondorioetaz  euskarazko  hain  idazkin  gutiren  aurkitzea.  Noski,  liburuetan  ardura  erreferentziak  kausitzen  dira,  baina  1940tik  1955a  arteko  garaiaz  balia  xoilik  Julio  Llamazaresen  eta  Andolin  Eguzkitzaren  “Urkidian  zehar”  atzeman  ditugu  eta  hauek  erakutsi  digute  min  zaharraren  katea  ez  dela  oraindik  eten.  Makisa  bestelakoak  izan  arren  erresistentziaren  lekua  hautak  direla  engoitik.
Bakioko txakolina bezain txinpartatsu irauten duen bizkaitarrez izkribaturik dira gainera Onofre gaixoaren miseriak eta zorionak. Bizkaitar euskalkia makis bat gehiago al da?
Lur mortuak
Nuria Bendicho
Irati Majuelo
Hitz etena
Eustakio Mendizabal "Txikia"[z-247]
Paul Beitia Ariznabarreta
Akabo
Laura Mintegi
Joxe Aldasoro
Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga
Paloma Rodriguez-Miñambres
Nork gudura haroa?
Patziku Perurena
Mikel Asurmendi
Aizkorak eta gutunak
Edorta Jimenez
Asier Urkiza
0 negatiboa
Arantzazu Lizartza Saizar
Nagore Fernandez
Akabo
Laura Mintegi
Aiora Sampedro
Espainolak eta euskaldunak
Joxe Azurmendi
Mikel Asurmendi
Lakioa
Josu Goikoetxea
Irati Majuelo
Poesia guztia
Safo
Aritz Galarraga
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Maddi Galdos Areta
Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe
Hasier Rekondo
Akabo
Laura Mintegi
Jon Jimenez