kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Zaindaritza zorrotza / Lau orduz Xatila-n / Jean Genet (Mikel Antza) / Susa, 1991

Eros Jose Luis Otamendi / Argia, 1991-12-15

Euskarara etorria zaigu Genet gure barnezolak bere ondoezaz lokaztera. Idazlea hil zen, hor dago ordea bere ahobiko begia lur azaletik kuku. Bi lan desberdinek osatzen dute liburua: bata Xatilako masakrearen kronika, bestea kartzelako gaia darabilen antzerkia. Euskaraz egiten zaigu berri, hizkeraz ez, betikoa, Genet xaharra da.

“Lau orduz Xatilan” idatzi zuen sasoian Beiruten zen, aspaldi ez zuela literatura argitara eman, 82an kanpamentu palestinarrean burututako triskantza ikusteak idazteko larria sartzen dio. Atalka, emanak datoz pasarteak: hemen palestinarren ohitura eta edertasuna maitale xeraz, kontatu ezin diren gauzen adierazpen eta guzti, haruntzago testigantza eta gogamen politikoak, han serio-mozkorraren goitikinak. Testua oso da trinkoa, labur dena baino trinkoago; ederra, batzutan, neurriz gain. Genet palestinar bilakatzen da eta metamorfosia zertu orduko Israel gorrotatu zuela dio. Maitale begiz egiten du Iraultza Palestinarraren soziologia poetizatua. Masakreari buruz Genetek, minez, hiltzaileek Xatilan lana festagiroan egin zutela daki, eta soldadu israeldarrak “voyeur” zituztela. Hildakoak gordin deskribatzen ditu: “…bozeolari beltz bat ikusi uste izan dut, barreantzean, K.O. egoteaz harrituta edo”.. Genet maiteminduta dago palestinarrak altxatzen ari diren edertasun berriarekin. Iraultza kausa estetikoa ere beti izan da.

“Zaindaritza zorrotza”n hiru preso daude ziega batean, hiru preso gazte, hiru preso eder. Oso bestelakoa da antzerki lantxo hori, baina oraingoan ere karga sensuala eta giro itogarria nabarmenak. Uste dut lan honen ulertzeko era batek baino gehiagok hanka egin didala, aingirak eskutik irrist.

Dena dela arrisku eta anbiguotasun inpresioak pisua du. Bada hor krimenaren mistifikazio moduko hat, hondamendiaren lirika. Ez dakit krimena ez den jotzen fatalitateari aurre egiteko manera.

Ezin libra gintezke jatorrizko bekatutik, zoritxarra bera da gizakia aukeratzen duena, eta krimena zintzotasun neurri bat. Hiru gazteak bapatean zahartu egiten dira, batek beste bat hiltzen du (hiltzaile ez denak benetan hil lezake rol-a sinesten badu); gilotina dute mugalari. Presoak zorrotz zaintzea dagokio irakurleari. Bizi!

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak