kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Bigarren jatorrizko makinizkribua / Manuel de Pedrolo (Jokin Lasa) / Elkar, 1989

Klasiko katalan bat zientzia-fikzioaren iniziaziorako Edorta Jimenez / Argia, 1989-06-18

Mila bederatzirehun eta hirurogei eta lauko azaroan “Mekanoscrit del segon origen” izeneko nobela argitaratzen du Manuel de Pedrolo kataluniar idazleak. Hamar urte beranduago, berrehun mila ale saldu ditu eta batek daki zenbat ote diren orain arte saldu ote dituenak. Beste ezein kataluniar libururik ez du honek haina saldu izan sekula ere, Merce Rodoredaren “La plaça del Diamant” delakoak ezik. Euskaraz argitaratu delako diodala guzti hau argitu ostean, arrakasta horren sorburuan zer dagoen laburbiltzen saiatuko naiz, ziur bait nago arrakasta izan dezakeena gurean ere.

Objetu Hegalari Ezezagunak igaro dira gure Planetaren gainean, halako eragin berezia izanik; ez da inortxo ere bizirik geratu, une horretan urpetan murgilduta izan direnak ezik. Horietarikoxea dugu “Alba, hamalau urteko neskatila birjin eta beltzarana” —halaxe hasten da narrazioa—, une horretan urpetan itotzear dagoen Didoc mutil larrabeltzaren bila murgilduta dabilenez gero. Zer esanik ez, Didoc bera ere bizirik geratuko da, Catalunya erabat hondatu horretan. Hasierak topikoa eman dezakeen arren, hariaren bilakaerak ez du huts egiten. Robinson etorkizuneko bihurtuko dira nerabe biak, Gizateriaren iraupenaren giltzarria —biogiltza, nonbait— euren “eskuetan” izango dutelarik.

Hizkera zuzena, laua, erraz erraz sartzen dena, berezkotasunez isuria, gai erakargarria lantzeko, esku leunaz eta laztanez, baita heriotza agertzen denean ere, hara hor hainbat neraberen iniziazio liburua izan dugun honen gakoa azterlarien eritzian. Psikologo eta pedagogoek ere aztertu izan dute behin baino gehiagotan fenomenoa, hala zelan Emili Texeidorrek, hurrengo hitzetan laburtuz bere eritzia:

“Iniziazio edo sartze-liburuaren egitura du beronek, hainbat eskola-gazteren buru-egiturak eskatzen dituen ezaugarriak betetzen bait ditu. Hala bada, “heziketa sentimentalaren” edo horren antzeko zerozer da, egungo burokrazia guztiei hainbatetan darien ustelkeriaren buruz”.

Sobiet iraultzaren hurrengo urtean jaio zen Pedrolo, bestalde, ezaguna da, hainbat eta hainbat liburu idatzi katalanez eta itzulia ere beste askoten izan da eta. Diodan, esate baterako, urte berean bost liburu berri ere argitaratu izan dituela munstro honek. Esperimentoetarako bidea eman bide du ugaritasun horrek, nonbait, oraingo honetan egitura erdi esperimental zehatz eta jatorrean oinarritu bait du narrazioa. Nagusiagook ere gozatzekoa denez, ez dut egituraketa hori zertan den azalduko. Esan, bai, euskaraz ere erraz irakurtzen direnetarikoa dela liburu hau.

Kontatzen diren balizkoak etorkizuneko —denbora ez da biribila ala?— 7138.ekoak direla eta, ez dakit nik ordurarte bizirik iraungo ote duen euskara gureak, ez eta gizakirik izango ote den ere. Litekeena da, hala eta guztiz ere, sasoi horretako euskaraz —adibidezko exenplua imintzearren baino ez— “enfokatzerakoan, atzekaldetik bakarrik ikusi zuten” (126. orr.) horrek adierazi gura izango duena izatea, hala edo zelan, “enfokatutakoan atzekaldetik baizen ez zuten ikusi” edo halako zeozer. Bitartean, besteok ere euskaldunak gara, Bilboko mordoiloak garunak hondatuta bizi bagara ere.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak