« Isilka misilka | “Dena dela”: liburu definigaitza »

R arrazarena / Mark Twain (Mitxel Sarasketa) / Susa, 1988

R arrazarena Dabid Zuazalde / Argia, 1989-03-12

“Susa” argitaletxea berpizten hasia dela dirudi. Urtebeteko parentesi batetik zein indarrez aterako den ez dakigun arren, gogorik behintzat ez bide zaie falta. ltzulpenetara emana den “Erreferentziak” sailarekin berrekin diote, hain zuzen ere. Castelao handiaren lau liburuz abiatutako sail horrek Mark Twainen bitartez jaso du jarraipena. “R arrazarena” honetan erizpide aldetik ere nolabaiteko jarraipena ikusten dugu Castelaoren “Beti Galizan” liburuarekiko. Ezin bait da ahantzi Mark Twainen saiakerak mende hasierako Estatu Batuetan nolabaiteko kontzientzia kritikoa izan zirela. Amerikar idazlearen dozena pare bat saiakera argitaratu dituzte “Susa”koek liburu honetan, kontzientzia kritiko horren erakusgarri gisa: zibilizazioa, inperialismoa, kolonizazioa, esklabutza, etabar. Eta kezka horien iturburu bezala, eremu geografiko zabala: Hawaii irlak, Filipinak, Txina, Hegoafrika, Kongo, Australia… eta noski, Estatu Batuak.

1973an Maxwell Geismar-ek argitaratutako “Mark Twain eta hiru R-ak: Arraza, Erlijioa, Erreboluzioa —eta inguruneko gaiak” liburutik “R” horietako lehenengoa hautatu da itzulpen honetarako. Hautaketa honen saioak irakurri ostean, Arrazari buruz zer dioen ikusita benetako irrika sortu zaigu Erlijioaz eta Erreboluzioaz Twainek zer esan zezakeen jakiteko. Ingleserara jo behar horretarako, eta bestela oraingo honekin konformatu behar.

Itzultzailea Mitxel Sarasketa dugu, 26 urteko eibartarra, eta duela 10 urtez Estatu espainoleko espetxeetan dago preso. Une honetan Darocan betetzen ari da leporatu zioten 94 urteko kondena.