kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Dena dela / Joxerra Garzia / Baroja, 1988

“Dena dela”: liburu definigaitza Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1989-03-15

Poesi liburu gutxi dago hau bezain definigaitza. Poesia izatez jenero bat bait da non mugak jartzea alperrik den. Eta betiereko galdera hauxe da: non hasten da poesia eta non, esate baterako, filosofia?

Alde batetik bi jenero horiek elkartzeko saio bat dela uste dut liburu hau, eta irakurtzen dudan bakoitzean burura etortzen zait Parmenidesen harako poema ezagun hura, zera esaten duena, itzulpen libre batez: “Dena dela eta ez dena ez dela dioena da pertsuasio-bidea”.

Itzulpena libreegia atera den arren, liburu honen mamia horixe berbera dela konbentzituta nago, beraz esan daiteke liburu osoa bide iniziatikoa dela, poesiaren zentzuaren bilatze saioa, edo hobeto esanda idatzia izan denaren arrazoia emateko saioa.

Poesia, eta aspaldiko garaiaz ari naiz, jende zintzo eta serioaren eskuetan zegoenean, poetak idatzitakoari buruz adierazpenak emateko moduan egon behar zuela pentsatzen zen. Probentzalek razo deitzen zioten poemaren oinarria jartzen zuen adierazpenari, eta Dantek zioenez lotsa zuen edozein poetak jakin behar zuen aprire per prosa.

Horrelako razo-z beteta dago liburua, adierazpen horien bidez saiatzen da Joxerra Garzia ez bakarrik bere poesiaren berri ematen baita besteena ere, poesia erreferentea dela berea esango nuke hein batetan, lehen esan dudanarekin lotuta poesia zer den jakiteko eta zer hori besteei jakinarazteko saioa. Asmo hori ikus daiteke liburuan zehar beste liburu batzuetatik hartu eta horra aldatuak izan diren zatietan, baita zati horiei buruz idazleak eskaintzen dituen gogoetetan ere.

Baina, eta horregatik uste dut liburua definigaitza dela, badu bestetik liburu honek saio horretaz aparteko beste saiorik, eta zera da, hizkuntzaren duintasuna lortu nahia, eta badakit hau idaztean ez dudala gauza handirik adierazten, baina adieraz ezin daitekeena adierazteko modua adieraz ezina da.

Ahozko tradizioak erakusten digu poesia oreka inperfektoa dela soinu eta zentzuaren artean, esan nahi dena eta nola esaten denarekin, eta horretan hizkuntza tresna bat baino gehiago da, hizkuntza soinua bait da baina baita zentzua ere, hizkuntza beraz poesia da. Horixe da hizkuntzaren duintasuna lortzea, hizkuntzari bere maila erakartzea, ahozko literaturak, eta zenbait bertsolari jeniozkok egiten zuen eran, tradizioa duten formak erabiliz: kopla zaharrak, zortziko handia edo txikiak, etab…

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak