susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Oraingo nobela historiko bat | Euzkadi merezi zuten »

Andaluziari ene bilduma / J. Iñaki Lasa / Susa, 1984

Andaluziari ene bilduma Iñaki Kamino / Argia, 1984-10-07

J. Iñaki Lasak kaleratzen duen bigarren olerki liburua dugu hau, aurrenekoa “Alizia eta biok” izaki. Liburuaren titulua berez oso iradokigarria bada ere, arrazoirik badu egileak horretarako: ugari dira bere olerkietan Andaluziako usaia darien pasarteak, bai gaiaren aldetik eta baita formarenetik ere: cante hondo antzean eginak badira. Garcia Lorcarekin lotura duen gairik ere bada. Lau zati ditu liburuak, eta aurrenekoari “Irudimena Becquer-i” deritza. Olerki zailez osatua, olerti hertsia baita, idazleari lotutako gauzak, baina irakurlearentzat ilun gelditzen direnak, zail baita olerkiko esaldi diferenteen artean lotura tematikoa aurkitzea, poesia urruna irakurlearentzat. Badira bestalde sintagma eta aditzik gabe geratzen diren sustantiboak, interpretazio lana zailtzen dutenak. Bigarren puskak “Oihartzunaren agindua, hiru zatitan banatua eta bereizia” du izena. Hau teatro eran egina da egituraren aldetik: norbait salbatzen dute itsasoan itotzen ari dela, ito dena eta salbatzaile (baita ehorzle ere)en artean; elkarrizketa mutua sortzen da. Halabaina itotakoaren arteko guztiak gure interpretazioak besterik ez dira, interpretazioa behar duten poemak baitira J. Iñakirenak, irakurri ala, asko pentsatu beharreko olertia baitu idazle gazte honek eta ulermena xorroxtu beharrean aurkituko da irakurlea. Hitz bakoitzari bere adiera zehatzena harrapatzea ezinbestekoa da bere olerkiei zentzua bilatzeko. Hirugarren zatia “Maitasun eta gorrotoen apunte nahasiak” deitzen da. Hau dugu liburu guztiko zatirik luzeena. Olerkiak prosaikoak dira gehien bat, narratiboak alegia, irudiak ere badira, eta oso irrazionalak, irudi dotore hauek oso dira autonomoak olerkiarekiko gainera, olerkiarekin duen lotura ez zaigu oso agerikoa gertatzen eta idazle itxi baten poesia dela behin eta berriz konturatzen gara, izan ere narratiboak izan arren oso kontuz segi beharrekoak baitira. Bada olerki ederrik hirugarren zati honetan. Ilargiarena edota iduzkiak arrantzatzen duen “ur tantarena” (hau gure interpretazio besterik ez da) ederrak dira egiazki. Maitalearekiko hizketan dihardu parte honetako olerki askotan. Aipatzekoa da ere zati honetan ikusten diren kalidade gorabeherak, olerki batzuren kaskartasunaren ondoan iruditeria estilistikoz primeranikoak direnak baitaude nahasirik, gure uste apalean bederen. Laugarren zatia “Heriotz isila” izenekoa dugu. Hemen gaiaren aldetik Lauaxetarekiko parekatzea soma genezake apika. Narratutako olerkiak dira, eta ez dute orain aurrekoek zuten indarra, ez dago lehengo hitz jokoen izpirik.

Orokorrean eta bukatzeko bi hitz: J. Iñakiren aurreneko liburuaren aldean olerti landuagoa dela erraz nabari daiteke, ez errazagoa horratik, asko oldoztu beharra dago aditzera eman nahi dituenaz jabetzeko, hitz joko ugari eta olerkiarekiko aski autonomoak ere aipatzekoak dira, olerti itxia. Aurreneko liburuan bezala olertia narratiboa izateari jarraitzen bazaio ere. Gauzak ez dira han bezain argiki esaten, gauzak landuago daude. Aipatu ere azkenik Gasteizko “Kandela” literatur taldeak olerki hauek argitaratzera nola bultza duen.