kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Panpinen erreinua / Mikel Hernandez Abaitua / Hordago, 1983

“Panpinen erreinua”, ipuinaren heldutasuna Josu Landa / Argia, 1984-02-05

Han hemenka aurrerapenik eskaini badigu ere, hauxe dugu Mikel Hernandez-en (guretzat beti Hz. edo “Atxezeta” izango dena bestalde) lehen liburua: “Panpinen erreinua”. Ipuin-bilduma da eta bertan ageri diren bost ipuinek zer komentaturik daukatelakoan nago.

Borobiltasunaren bidetik

Mikel perfekzionista bat da, edo hobe esanda borobiltasunaren maitalea. Eta judizio horrek topikoan edo huskerian erortzeko arriskua baldin badauka ere, Mikelen kasuan bere obrari egin dakiokeen aurkezpenik onenetako bat da. Liburu honetan edozein ipuin irakurriz gero, prozesu luzea antzematen zaio, eta prozesu luzeek normalean ekarri ohi duten trinkotasun horren baitan, hitz bakoitzak bere pisua dauka, esaldi bakoitzak bere papera, eta horietako bakoitzarekin egindako aukerak aldez aurretik ongi baloratua eta kalkulatua izatearen irudipena ematen du.

Ipuin bakoitzaren atzetik somatzen den lantze horrek helburu batetara jotzen duela dirudi: borobiltasunera. Esan nahi bait da, zaila dela soberan dagoen ezer aurkitzea, ipuinaren osotasuna arriskutan jarri gabe ken daitekeen zerbait. Ez dago ipuinak gehiago txikiagotzerik mamiari kalte egin gaberik, ia dena da pertinentea. Eta hori esatea asko esatea da ipuin-liburu bati gagozkionean. Bete-lanari gorroto dio idazleak eta erredukzio-prozesu horren ondorio garbia dugu ipuin-liburu hau.

Detaileen dastatzea dela medio

Narrazioaren alde ludikoa erreibindikatzen digu Mikel Hernandez-ek. Ipuin hauetan barne-munduaren deskribapen zehatzik kausitu nahi duena oker ibiliko da. Istorioak eta narrazioak kontatzen dizkigu egileak eta guzti horien xedea atsegin gertatu eta zenbaitetan libertitzea delarik. Lehen orrialdetik azkenera ezpainetan plazerrezko irribarre bat gordetzen du irakurleak, atsegingarriaren gustoz.

Detaileak zaintzeko kutizia apartekoa. Bai, hitz konkretu mordo baten hautaketak zentzu berezi bat hartzen du “Panpinen erreinua”n eta, areago esango nuke, Mikelen idazlanetan. Horregatik, “Itsasoa morea da” ipuinean, Rodrik Lukreziari “Ze estalaktitikoa zaren” esaten dionean, esaldi horretan Mikelek bere izatearen zati bat utzi duela antojatzen zaigu. Edota haragizko globo gisako bularretan musu ematean egindako “blop, blop” soinua. Luzeegia litzateke hainbat eta hainbat detailetxo zerrendatzea, baina irudipen orokorrari segituz esan nahi genuke Mikel Hernandez-ek ehunka detaile txiki eta hautaturen bidez estilo pertsonal bat jorratu duela. Eta horrek merezi du txalorik gure artean, hainbeste ipuin on baina hain estilo gutxi lantzen den alor honetan.

Ipuinaren heldutasunerantz

Eta guzti horren ondorioz, ipuina berez genero bat dela egiaztatu du liburu honek. Halere, geuk kalkulozko inertzia horretan gehiegizko puntu bat ere antzeman diogu. Askotan zerebralegia gertatzen delakoan edo. Estiloak narrazioaren ironia askeago uztea batzutan onuragarria suertatuko litzateke.

Eta, aitorpen batez amaitzeko, “Nota urdinak” deritzon ipuina apur bat liburuaren osotasunetik kanpo geratzen da gure ustez. Saizarbitoriaren erreibindikazioa iruditu zaigu beste ezer baino gehiago, baina lekuz kanpo antzean edo topatu dugu liburuaren barnean. Ez bedi azken hau, dena dela, liburuak daukan neurri altuari apurño ttipiena ere kentzeko.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak