kritiken hemeroteka

8.475 kritika

« | »

Denboraren aroak / Jean Louis Davant / BAK, 1982

J.L. Davant: poeta integral bat Josu Landa / Argia, 1982-11-14

Berandu heldu zen Jean Louis Davant poesiaren eremura, baina —berantiarra izanik ere— ugari eman ditu bere fruituak dagoeneko. Duela pare bat urte “Makila gorria” izeneko liburuaz estrainatu zen, eta aurten beste bi eman ditu argitara: “Itsasoak iraultzan” deritzona “Maiatz” aldizkariaren bidez, eta orain komentatzen ari garen “Denboraren aroak” delakoa.

Oso zati berezituak dauzka liburu honek eta —egia esan— haien artean dexente desberdintasunak aurki daitezke lehenengo irakurketa batetan. Baina zati bakoitzaren berezgarriak onartuta ere, betiko Davant berarekin egin dugu topo oraingoan ere: Davant bibentzial eta sentikorrarekin. Zeren Davanten ezaugarririk nabarmenena nire ustez bere bertsoek bizitzarekin duten atxikimendua litzateke. Egia esan, hori esatea ezer gutxi esatea da bizitzari atxikitako poesi mota ugari dagoelako. Baina Jean Louisen bibentzialismo hori ez da prosaikoa, sentibera baizik, eta sentiberatasun horrek maila sinbolikoen arteko nahasketa sujerikorrak eta irakurlearengan unibertso poetiko berri bat sortarazten duten imajinak biziki ongi burutzen ditu. Orain arte esandakoa jeneralegia gerta daiteke, baina pasa gaitezen ondoren zatiz zati bakoitzaren ezaugarriak ikuskatuz.

Lehenengo zatiak honako izenburua darama: “Aroak hazten gaitu, otoitza zor diogu”. Eta berau da, nire ustez, liburuaren zatirik helduena lirikoki eta sinbolikoki. Liburuaren mamia zein den zehazteko poetaren beraren hitzetan esango dugu bizia gudua dela eta denbora, berriz, etsai. Elemendu berri bati ematen dio pisurik handiena beraz, denborari, eta hauxe izango da ardatz nagusia, honen inguruan egituratuko dira gainerako elemendu guztiak eta honi esker berenganatuko dute olerkiok espero gabeko zentzu bat.

Denboratasunarekin batera —edo paraleloki hobe esanda— beste bi elemendu nagusi sartzen dizkigu Davantek, naturaren kontenplazioa eta gizakiaren bihotza. Izadiko gauzek eta pertsonaren sentimenduek —erlijiozko elemendu batekin batera— osatzen dute Davanten mundu sinbolikoaren aberastasuna.

Aberastasun sinboliko horrek behera jotzen du bigarren zatian, eta lehen sensazioak sujeritu nahia zena testimonioa bihurtu zaigu orain. “Baina hor ari gara zinaurriak bezala” dio bigarren zatiaren izenburuak eta ongi aski adierazten digu Davant lirikoak Davant lekukoari uzten diola mikrofonoa. Eta gogor mintzo zaigu poeta langilea, poeta laboraria. Lekua ematen zaio lana egin beharrez inguru latz batetan murgildu denaren ahots kraskatuari. Eta punto, explikazioak oro soberan daude.

Hirugarren zatira heldu gara azkenik, eta “eternitate gosez ortzeen ihizlari” izenburuaren bitartez mozorroturik, sorlekuaren bideari lotzen zaio poeta: Zuberotarra, Euskalduna eta Abertzalea dugu Davant, eta koordenada horietaz harro abiatzen zaigu; harro, esperantzadun eta borrokalari. Arbasoen bidetik doa Jean Louis konbikzioei uko egin gabe eta bide horrek merezi duen hizkuntzarik ederrena lantzen saiatzen da. Emaitza lurrari dedikatutako kantu luzea da: bertatik aitama, aberria, maitea, zerua, lurra eta euskal arimaren ziztagarri guztiak aurretik doazkigu ileran.

Gure aburuz, Davanten poemagintzaren barnean emaitza handiena aportatu duena liburu honen hirugarrena da, eta ez ageri duen berritasunagatik bakarrik, baizik eta Davantek egoera konkretu baten aurrean poesi mota apropos bat moldatzeko azaldu duen ahalmenagatik ere. Poeta integrala delako. Errealitate bitxienen aurrean erantzun egoki eta baliagarririk emateko gai delako.

Azken kritikak

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi

Asier Urkiza

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Nagore Fernandez

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Aiora Sampedro

Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Jon Jimenez

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Asier Urkiza

Girgileria
Juana Dolores

Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin

Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

Hedabideak