kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Hitzak eta giltzak / Iñigo Aranbarri / Alberdania, 2001

Giltz egokia Igor Estankona / Deia, 2001-07-20

Horixe behar da, giltz egokia, edozein zerraila irekitzeko. Antton Olariagak azaleko irudian bikote bat marraztu du, eta batak ahoan daraman giltzarekin bestearen belarriko zerraila ireki nahi duela dirudi. Hizkun-tza bat ez da, noski, giltz eta ate kopuru jakin bat dituen hotela, baina idazkeraren eta berbakunearen arte zail eta infinitoak gutxienezko mugarri sendo batzuk behar ditu. Horri buruz gogoeta egitera animatzen gaitu Aranbarrik sano erraz irakurtzen den liburu honetan. Euskaldunon izakerak bi arrisku daramatza berarekin: norberak erabiltzen duen euskalkia gorena dela pentsatzearena bata, eta bestea, paradojikoki, euskara batua ere deabruaren antzera kontrolatzen dugula pentsatzearena. Liburu honek et, et et, esaten digu, apur batean lasaitu eta iritzi kritikoz azter ditzagun sortzen ari garen hainbat eta hainbat bizio. Ez da artez hitz egiteko manual moralinadun hoietako bat —hori euskararen malgutasuna ukatzea izango bailitzateke—, esaten dugun hitz bakoitzaren ostean eboluzio sozial konkretu bat, mundua ikusteko era bat eta oharkabean pasatzen zaizkigun beste hainbat gauza nahasten direla dioskun saiakera arina baino.

Etxeko lana bezalako kontzeptu neutro bat, kalte egiteko ezelango asmorik gabe etxekoandreen lana bihurtu zen egunkari gehienetan, BPGan izango lukeen garrantziaz hitz egiten zuen notiziak egunerokotasuna hartu zuenean. Bigarren aukeraren alde egin zuenak, seguruenik kalte egiteko ezelango asmorik gabe, aukerarik eta atzerakoiena egin zuen. Eta errurik ez izateak ez du kaltea desagertarazten, ezta erantzukizuna ere. Lexikoak bide okerra hartzen duenean arteztea zaila dela badakigunez, hasieratik hautu zuzena egiteak duen garrantziaz ohartu naiz liburua irakurtzean. Idazleak mikaztasun barik baina arduratuta idazten duela ukatzeak ere ez luke zentzurik, bestela txiste liburu bat aterako bailuke trenen azpikogonak, lehenengo landarea eta an-tzeko astakeriekin. Baina gure egitekoa, hain zuzen, hori da: horrelako gauzak irakurri edo entzuten ditugunean barre egin beharrean dagokionari gutxieneko errespetu bat eskatu. Eta ondoren, egunero apur bat hobeto, apur bat zuzenago hitz egiten ahaleginduz, ahaztu gabe hitz batzuk beste batzuen aurkakoak direla (gabatxo eta Lapurtar, berbarako) eta beste batzuek elkar aberasten dutela (barik eta gabe, adibidez).

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak