kritiken hemeroteka

8.573 kritika

« | »

Hitzak eta giltzak / Iñigo Aranbarri / Alberdania, 2001

Giltz egokia Igor Estankona / Deia, 2001-07-20

Horixe behar da, giltz egokia, edozein zerraila irekitzeko. Antton Olariagak azaleko irudian bikote bat marraztu du, eta batak ahoan daraman giltzarekin bestearen belarriko zerraila ireki nahi duela dirudi. Hizkun-tza bat ez da, noski, giltz eta ate kopuru jakin bat dituen hotela, baina idazkeraren eta berbakunearen arte zail eta infinitoak gutxienezko mugarri sendo batzuk behar ditu. Horri buruz gogoeta egitera animatzen gaitu Aranbarrik sano erraz irakurtzen den liburu honetan. Euskaldunon izakerak bi arrisku daramatza berarekin: norberak erabiltzen duen euskalkia gorena dela pentsatzearena bata, eta bestea, paradojikoki, euskara batua ere deabruaren antzera kontrolatzen dugula pentsatzearena. Liburu honek et, et et, esaten digu, apur batean lasaitu eta iritzi kritikoz azter ditzagun sortzen ari garen hainbat eta hainbat bizio. Ez da artez hitz egiteko manual moralinadun hoietako bat —hori euskararen malgutasuna ukatzea izango bailitzateke—, esaten dugun hitz bakoitzaren ostean eboluzio sozial konkretu bat, mundua ikusteko era bat eta oharkabean pasatzen zaizkigun beste hainbat gauza nahasten direla dioskun saiakera arina baino.

Etxeko lana bezalako kontzeptu neutro bat, kalte egiteko ezelango asmorik gabe etxekoandreen lana bihurtu zen egunkari gehienetan, BPGan izango lukeen garrantziaz hitz egiten zuen notiziak egunerokotasuna hartu zuenean. Bigarren aukeraren alde egin zuenak, seguruenik kalte egiteko ezelango asmorik gabe, aukerarik eta atzerakoiena egin zuen. Eta errurik ez izateak ez du kaltea desagertarazten, ezta erantzukizuna ere. Lexikoak bide okerra hartzen duenean arteztea zaila dela badakigunez, hasieratik hautu zuzena egiteak duen garrantziaz ohartu naiz liburua irakurtzean. Idazleak mikaztasun barik baina arduratuta idazten duela ukatzeak ere ez luke zentzurik, bestela txiste liburu bat aterako bailuke trenen azpikogonak, lehenengo landarea eta an-tzeko astakeriekin. Baina gure egitekoa, hain zuzen, hori da: horrelako gauzak irakurri edo entzuten ditugunean barre egin beharrean dagokionari gutxieneko errespetu bat eskatu. Eta ondoren, egunero apur bat hobeto, apur bat zuzenago hitz egiten ahaleginduz, ahaztu gabe hitz batzuk beste batzuen aurkakoak direla (gabatxo eta Lapurtar, berbarako) eta beste batzuek elkar aberasten dutela (barik eta gabe, adibidez).

Azken kritikak

Lakioa
Josu Goikoetxea

Irati Majuelo

Poesia guztia
Safo

Aritz Galarraga

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Maddi Galdos Areta

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Hasier Rekondo

Akabo
Laura Mintegi

Jon Jimenez

Akabo
Laura Mintegi

Asier Urkiza

Gatazka eta abusua ez dira gauza bera
Laura Macaya

Nagore Fernandez

Beste zerbait
Danele Sarriugarte

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Kuntzak eta kerak
Sara Uribe-Etxeberria

Jon Martin-Etxebeste

Hitzetik ortzira
Ana Urkiza

Mikel Asurmendi

Askatasun haizea
Javier Buces

Irati Majuelo

Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe

Ibon Egaña

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Aiora Sampedro

Meditazioak
John Donne

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko urria

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

Hedabideak