« Poetaren iparrorratza | Giltz egokia »
Koilara bete hitz / Josetxo Azkona / Alberdania, 2001
Azkonaren Koilara bete hitz Jon Kortazar / El País, 2001-07-16
Josetxo Azkonak (1953) poema liburu bitxia eman du argitara Alberdaniaren eskutik, Koilara bete hitz izenburupean.
Bitxi izanak ezaugarri bi ditu: batetik poesia eta janaria, poesia eta gastronomia batzeko ahalegina dugula, eta ideia bakarraren inguruan osaturiko liburua dugula.
Poesia eta gastronomia batzeko ahalegin honetan gogoratu beharko litzateke aspaldi batean Gabriel Zaid kritikoak erabiltzen zuela joko berbera eta kritika lanak zenbait hizkera desberdinen arabera idazten zituela, eta hala txirrindularitzaren hiztegia erabiltzen zuen idazlearen lana esfortzu handiko bazen, eta medikuntzarena idazleak bere burua nostalgiaz jota agertzen bazuen, eta medizina prospektuena idazleak zer askatu zuela iruditzen zitzaionean. Ez da berria, beraz, literatura eta beste metatestuen arteko jokoa.
Ideia bakarraren inguruko poemategiak batasunaren alde egiten dute, koherentziaren alde, ez dago horretan zalantzarik. Batzuk agertu dira egunetan gure artean taiuera berekoak. Paddy Rekaldek sexuari buruz idatzi du, Madariagak maitasunari buruzkoak eman ditu, bere liburu osoan ez bada, liburuaren sail jakinetan, behintzat, higuinaren inguruan idatzi du Gorrotok berea… Ez zaio falta arlo horretan ere ezagunik eta parekorik Azkonari bere saialdian.
Baina gai bakar bati buruzkoek poemategiaren batasunaren alde egiten badute ere, monoteman jausteko arriskuan dira eta zentzu horretan liburu osatuaren aldetik banatzen dira.
Karta antzera eratua, liburuak ingenium hutsaren jokoa dirudi eta jokoaren eta jolasaren artean mugitzen ditu atzaparrak. Seriotasuna eta irribarrea nahastuz, zentzu nagusi horren itzalak ez du irakurlea abandonatuko. Buru zorroztasuna eta buru zorotasuna batera doaz liburuan. Janariaren historia, jakia eta pertsona, oroimena eta anekdota. Baina dibertigarria bada ere, laster jokoaren legeak ageriegi geratzen direla sentitu du irakurle honek.
Eta onartu behar idazleak ahalegin handia egin duela liburua eta egitura egokitzen: Mokauak sailak liburuaren atalak banatzen ditu, eta adiera formak banaturik geratzen dira testuan. Espresaera poetikoan pilaketak (izenak, ideiak) eta kontrajarpenak (poemaren abiaburu luzea eta bukaera irtenaldi laburra) dira nagusi. Baina hor ere ahaleginak etorriaren gainetik jarri dela agertu zaio irakurleari.
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Pleibak
Miren Amuriza
Mikel Asurmendi
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui