kritiken hemeroteka

8.531 kritika

« | »

Negu batez Mallorcan / George Sand (Miren Arratibel eta Aintzane Atela) / Ibaizabal, 1999

Lilura artistikotik harat Ana Urkiza / Euskaldunon Egunkaria, 2000-02-26

Balio historiko eta literario handiko obra dela esatea ez da nahikoa. George Sandek 1842. urtean atalka idatzitako liburu honek irakurketa asko egiteko aukera ematen du, eta hortxe dago liburuaren aberastasun nagusia eta baita erakargarritasuna ere, irakurle mota bakoitzari egokitzeko duen ahalmenean, hain zuzen ere.

Miren Arratibel eta Aintzane Atelak bikainki itzulitako hizkuntza aberats eta lirikoari esker, George Sand-ek 1838an Mallorcan igaro nuen neguaren deskribapena egiten digu. Liburuak ez du kontakizun lineal bat jarraituko, pertsonaia batean gorpuztua eta pertsonaia honi gertatzen zaizkion bidaia abenturetan oinarritua. Liburuak, esan bezala, ez du istorio bat kontatzen, gertakizun historiko askoren bilbapenari esker eta George Sand-en deskribapen, interpretapen edo iritziei esker, gertakizun historikoek egituratzen duten mallorcarren izateko modua baizik, zeina biziki kritikatuko duen.

Iritzi emari aseezina

Irakurlea, narratzaile interpretatzaile baten aurrean aurkitzen da: iritzia ematen duen eta esaten duenaz azterketa sakon bat egingo duen narratzailearen aurrean. Deskribapen hotz eta urrun batean ez gelditzeko, ordea, narratzailea irakurlearekin harremanatuko da: nondik nora doan azalduko dio, noiz gelditzen eta hasten den, zer azaltzera doan… gomendioak emango dizkio eta esaten duena interpretatzeko giltzak ere bai.

Irakurlea, oro har, frantsesa da: ‘gu’ eta ‘mallorcarren’ arteko distantzia argiro markatzen baitu George Sand-ek, baita ‘ni’ eta ‘gu’ren artekoa ere iritzia ematerakoan. Argi dakus beraz irakurleak, zein den idazlearen iritzia, zein frantses gizartearena eta zein ezberdina mallorcarrena. Horrela, bi mundu kontrajartzen ditu Sand-ek: Espainiarena eta Frantziarena.

Liburuaren kanpo egitura oso eskematikoa da: hiru ataletan banatua dago eta atal bakoitzak hainbat kapitulu du. Lehenengo atalean, idazleak uhartearen deskribapen orokorra egiten digu, bai bere begiek ikusi eta antzeman dutenaren arabera, bai idazleak egiten duen azterketa politiko, ekonomiko eta sozial zorrotzari begira: bigarren atalean, idazleak Mallorcako hiriburuaren deskribapena eskainiko digu; eta hirugarrenean, deskribapenaren urruntasun hotzari ihes egin nahian, ikuspegi gizakorragoa eskainiko du, zenbait pertsonaiaren perfilak aurkeztuz, eta bere familiaz ere zertxobait kontatuz.

Liburuaren bikaintasuna eta benetako aberastasuna, aitzitik, sakonean jorratzen dituen gaietan eta gai horiei ematen dien tratamenduan legoke. Liburuaren hasieran, bere lagun François Rollinat-i idazten dionez, bere helburua, uhartea deskribatzea da, garaiko bidaia liburuen asmoari jarraiki, komentario geografiko bat egitea. Geroxeago ordea, bigarren atalean, mallorcarrei buruz pentsatzen duena esateko idazten duela aitortzen du. Eta azkenik, hirugarren atalean, gizakidetasunean oinarrituko duen mezu esanguratsu batez bukatzen du.

Aipatu helburuei erantzun nahi dien arrazoiaren oinarrian, beraz, hiru aspektu nagusi daude: hiru direla atalak, hiru gai nagusiak, eta hiru barne egiturari dagozkion mami eragileak.

George Sand, artearen espresioak liluratuta abiatzen da Mallorca deskribatzera, berak hainbeste aipatuko duen pintura eta poesiaren espresioarekiko lilurak, hain zuzen ere. Bestalde. Mallorcaren edertasunari gainjartzen zaion eta idazleari hain jasangaitza egiten zaion izaera, historia eta bizitzeko modu baten berri ematen digu. Eta azkenik. George Sand-ek, beste gauza askoren artean, ezjakina, zekena, sineskorra, diruzalea, berekoia eta maltzurra bezala deskribatuko duen espainola aurkeztuko digu. Mallorcarren artean ornartua ez izana sentitzeak, hango egoera eta historia politiko, ekonomiko eta soziala aztertzera bideratuko du: eta ez hori bakarrik, hainbeste liluratu uste zuen mundu klasikoaren mirespenari kontrajartzen zaion mundu erromantikoaren ezberdintasunak eta berezitasunak aztertuko baititu. Horra hor bere hiru buruhausteak eta liburuaren hiru gaiak.

Naturak eta espresio artistikoak eragindako deskribapen objektibo bat egin nahi izatetik, kritika izugarria egitera bideratzen du George Sand-ek bere burua, hau da, hainbeste faltan botako duen gizakidetasuna aldarrikatzera… bidaiatzearen funtsa gizakidetasunaren terminoetan laburtzera, azken finean. Ez hala ere, kritikatzen duen herriaren ezagutzan oinarritu gabe: “herri bat deskribatzeko, ez baita herriz herriz eta txokoz txoko, den-dena bisitatu behar: nahikoa da bere historia eta jendea ezagutzea, herri horrek eskain diezagukeena eta herri horri eska diezaiokeguna zer den jakiteko”.

Azken kritikak

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak