kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

SPrako tranbia / Unai Elorriaga / Elkar, 2001

Kolore askotako zeppelinak gure literaturan Lutxo Egia / Deia, 2001-07-06

Lucasi ebaketa bat egin diote ospitalean. Ebaketa ez da gaizki atera baina gizona burua galtzen hasi da. Une horretantxe azaldu dira bizitzaren alderdi erreal eta surrealistak. Une horretantxe barneratu da heriotza bizitzaren gelara. Une horretantxe Julio Cortazar eta Juan Rulfo. Une horretantxe Unai Elorriaga.

Garcia Marquezen ustez, magikoa den oro eguneroko errealitatean sortzen da. SPrako tranbia eleberriak errealitatea islatzen du Lucas zaharraren mundutik abiaturik. Mundu ttikia bezain berezi eta mamitsua da Lucasena. Biziek (María, haren arreba; Marcos, pisukide gazte mukerra; Roma, Marcosen laguna; Don Rodrigo, etxeko sits bat; Shisha Pangma mendia; kuku-erlojua eta Angel anaia zenaren bastoia…) eta hildakoek (Rosa, haren emaztea; Matias, tranbia-gidaria; Angel; tranbia…) nahasmahas agertzen dira hartan.

Unai Elorriagak, liburua aurkeztean, gorago aipatutako errealismo magikoaren maisu bien eragina nabarmendu zuen. Hura ukaezina da, bistan dago. Imagina dezakegu narrazioaren nolabaiteko desegituraketak (linealtasuna erabat apurtu gabe) Rayuela-tik edaten duela eta bakarrizketa edo gogoetek, berriz, Pedro Paramo-tik. Baina, eraginak eragin, liburua ez da, inondik ere, nortasunik gabekoa. Egiturari dagokionez, esateko, idazleak hirugarren pertsona eta iragana aukeratzen ditu narraziorako, kontaketarako, istoriorako; pertsonaien gogoetak azaltzeko, aldiz, lehen pertsona eta orainaldia. Baina gogoetak ez dira bakarrizketa hutsak. Ipuin modukoak dira, narrazioaren barrura bildurik, neurri handi batean modu autonomoan funtziona dezaketenak. Bakoitzak bere izena (Mariaren ipuina, Lucasen ariketa, Matiasen gatuna…) eta bere izara du.

SPrako tranbia eleberria istorio zoragarria da, hasi eta bukatu arte irakurriko duguna seguraski, Lucasen etxeko sofaulkian iltzaturik, mugitzeko batere gogorik gabe. Baina liburua haren erotze gozoa baino gehiago da. Liburua lerro guztietara zabaltzen den ironia eta umorea baino gehiago ere bada. Liburua berbetan sumatzen den jolasa baino gehiago ere bada.

Liburua oso tonu poetikoan narraturik dago, nik uste. Paragrafo bakoitzean bada zer gozatu, zer dastatu, zer irakurri berriro. Hitza ederra da liburu honetan, ederra bezain eskuragarria.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak