susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Poema ikustea | Gizona bere bakardadean »

Sagarraren hausterrea / Jon Iriberrri / Erein, 1994

Lilura eta abaildura Amaia Iturbide / Euskaldunon Egunkaria, 1995-04-23

“Sagarraren hausterrea” (Erein, 1994) Jon Iriberri-Gerardo Markuletaren bigarren poema liburua dugu, lehenengoa “Larrosak, noizean behin” (Erein, 1990) izan zelarik.

Liburu atarian bi zita daude. Lehenengo zitaren izenburua “Pitzadura” da, poesia mota honetan hitz giltza. Bigarren zitan giro difuminatuzko geruza hedatzen zaigu, barne paisaia nekatu batena, okre koloreko makuluarena, larridura handirik gabe erortzen dena. Bi keinu hauen ondoren poemarioa dator bost ataletan banatua, bost hosto lehorretan, non egileak bere poetika aletuko baitigu eta bere estetikaren berri emango laxo-lasaian.

“Behebarrua-n” sagar beltzaren bihotz hausterrean barneratzen da. Zapuzketaren sentsazioa antzematen da, gabeziaren tristura ed denboraren joana, ahanzdura nagitsuaren eta beharbada-badaezpadako argi uherraren artean. Galdera erretorikoak egiteko parada ere izango du eta geroago errepikatuko diren beste bi ezaugarri dakarkzkigu: musikalitate zizelkatua eta errefrauaren joskera, giro udazkentsuan bilduta. “Bidaiarako kaiera-n” hurbiltasuna edo egunerokotasuna erreskatatzen du eta poesia lirika natural bat lantzeko pausoa ematen. Bihiak bailiren berez erortzen diren hitzen artean malgu mugitzen da idazlea. Eta egunekotasunarekin batera etsipenezko asperdura marraztuko digu, poesiaren neurria ttipitasuna dela eta larrosak gorde ditzagula aholkatuz, belarri ertzera hitanoz xuxurlatu bitartean.

“Sagarraren hausterrea-rekin” bide erdian gaude, hauxe baita poemarioaren izenburua eta motiboa. Markuletak sagarra agertu barik biluztu egiten du, horzkatuz eta horzkatzean bere sinbologia aurkituz. Larrosak noizean behinekoak diren bezala, sagarraren azalaren lilura lipar batekoa da, barruan hausterrea baitago, beraz poetaren aho-dastamena desioz eta damuz bustita lagatuko da. Abaildurak lilura estaliko du baina naturaltasunaz, naturaltasuna baita agian tonu poetiko mota honen berrikutza estimagarrienetako bat. Atal honetako poemen erritmoa trinkoa da, errefrauen egiturari esker. Gehienak poema laburrak izanagatik ere, ez dute premia larriko oharren kutsurik, berez limuritako lerroak dira.

“Jolastokia” maitasunari buruzko poemak ditugu, erdi esna eta erdi lokartu antzeko dekorazio delikatu baten baitakoak eta zertxobait ingenuoak, ingenuitatea absurduaren alde olgatia eta debeku gabea baita.

“Ganbara-n” poesiaren ttipitasunaren altxorrari egiten dio berriro oroimen.

Orokorki begira, nire aldetik bi puntu ekarriko nituzke ostera ere: lehenengoz, musikalitatea adjetibo zainduez eta fonerna aukeratuez brodatutako lerroz lerroko baratze honetako erregina, eta bigarrenez hitanoa, tonu intimoaren laguntzaile.

Izan ere, “Sagarraren hausterrea-n” Gerardo Markuletak iritzi emaile ohartua ezezik, belarri fineko poesiaren zale ere badel abisatzen digu.