kritiken hemeroteka

8.487 kritika

« | »

Itzalen itzal / Juan Garzia Garmendia / Alberdania, 1993

Pedanteria ala aurrerapauso? Juan Luis Zabala / Euskaldunon Egunkaria, 1993-12-05

Joan den astean orri honetan bertan aipatzen nuen “Ur uherrak” eleberria bezalaxe, Juan Garziaren “Itzalen itzal” ipuin bilduma hau ere behar adinako oharpenik gabe geratu da, nire ustez, gure artean, 92-93 denboraldiko euskal narratibak eskainitako libururik interesgarrienetakoa izanagatik ere. Mereziko du, beraz, aipamen txiki bat badarik ere, egunotan Durangon ezagutarazten ari diren lan berriei kosk egin aurretik.

Epaltzaren lanaren kasuan bezala, Garziaren honetan ere prosa eredua da irakurlea lehen kolpetik harritzen duena. Izan ere, prosarena izan baita liburu honen egileak, euskal letren plazara jalgi zenetik, behin eta berriz agertu duen kezka nagusia, Melvilleren “Bartleby izkribatzailea” itzulpen aipatu hartan ere islada landua izan zuena.

Errazkeriari eta sinplekeriari ihes egiten dion prosa kultu, landu, zehatz, zuzen, jaso eta adierazkor baten alde agertu izan da beti Garzia, erdal literatura gehientsuenetan aise, normal eta inoren asaldurarik gabe irakur eta dasta daitekeenaren parekoa ahal izanez gero. Adiskide eta auzi honetan gogaide duen Anjel Lertxundik bezala, hori lortzeko bidean literatur izulpenek duten pisua eta garrantzia azpimarratu izan du Garziak (eta baita euskal idazlegoak, oro har, euskal literatur itzulpenei behar adinako arretarik ematen ez diela salatu ere); bere sormen lan honetan, berriz, Lertxundik bere “Kapitain Frakasa” hartan bezalaxe, esaldi luze eta korapilatsuetara jo du, bigarren irakurketa pausatuago batera bideratzen gaituztenak maiz askotan, baina, Lertxundiren pare honetan ere, duda izpirik uzten ez duen ziurtasun, txukuntasun, zehaztasun, trebetasun eta dotorezia apartaz ehunduak beti ere. Hor dago aukera, eta norberak ikusi beharko du prosa eredu hori gustoko duen ala ez, aurrerapausoa iruditzen zaion ala, aitzitik, pedanteria hutsa. Inondik ere ezin ukatu daitekeena zera da, ordea, Garziak inor gutxik bezala menperatzen duela idazteko era hori eta, astiro hartuz gero, gozamen iturri oparoa dela bere prosa.

Ipuinen gaiak ere kultu eta erudituak dira, baina Garziak jolaserako eta sormenerako aitzakia gisa baino ez darabil erudizio guzti hori. Ipuin guztiak Italiako arte eta arkitektura munduaren barrutian giroturik daude, ipuinetik ipuinera —hiritik hirira— jauzi egiten du zenbait pertsonaiak —Gianni Stalvecchio, Ireneo Veytia Mujica, Virginia Ossiani…— eta, oro har, bildumak ale bakoitzaren irakurketa aberasten duen batasun katramilatsu eta jostaria damaie ipuin solteei. Nahiz eta istorioetako batzuk —ez guztiak, nire ustez— bere horretan ere nahiko eder eta aberats ere badiren besterik gabe, 1991ko Irun Hiria eskuratu zuen Gubbioko perlatxo hori kasu.

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak