« Antologia bat baino gehiago | Transizioko poemak »
Itzalen itzal / Juan Garzia Garmendia / Alberdania, 1993
Pedanteria ala aurrerapauso? Juan Luis Zabala / Euskaldunon Egunkaria, 1993-12-05
Joan den astean orri honetan bertan aipatzen nuen “Ur uherrak” eleberria bezalaxe, Juan Garziaren “Itzalen itzal” ipuin bilduma hau ere behar adinako oharpenik gabe geratu da, nire ustez, gure artean, 92-93 denboraldiko euskal narratibak eskainitako libururik interesgarrienetakoa izanagatik ere. Mereziko du, beraz, aipamen txiki bat badarik ere, egunotan Durangon ezagutarazten ari diren lan berriei kosk egin aurretik.
Epaltzaren lanaren kasuan bezala, Garziaren honetan ere prosa eredua da irakurlea lehen kolpetik harritzen duena. Izan ere, prosarena izan baita liburu honen egileak, euskal letren plazara jalgi zenetik, behin eta berriz agertu duen kezka nagusia, Melvilleren “Bartleby izkribatzailea” itzulpen aipatu hartan ere islada landua izan zuena.
Errazkeriari eta sinplekeriari ihes egiten dion prosa kultu, landu, zehatz, zuzen, jaso eta adierazkor baten alde agertu izan da beti Garzia, erdal literatura gehientsuenetan aise, normal eta inoren asaldurarik gabe irakur eta dasta daitekeenaren parekoa ahal izanez gero. Adiskide eta auzi honetan gogaide duen Anjel Lertxundik bezala, hori lortzeko bidean literatur izulpenek duten pisua eta garrantzia azpimarratu izan du Garziak (eta baita euskal idazlegoak, oro har, euskal literatur itzulpenei behar adinako arretarik ematen ez diela salatu ere); bere sormen lan honetan, berriz, Lertxundik bere “Kapitain Frakasa” hartan bezalaxe, esaldi luze eta korapilatsuetara jo du, bigarren irakurketa pausatuago batera bideratzen gaituztenak maiz askotan, baina, Lertxundiren pare honetan ere, duda izpirik uzten ez duen ziurtasun, txukuntasun, zehaztasun, trebetasun eta dotorezia apartaz ehunduak beti ere. Hor dago aukera, eta norberak ikusi beharko du prosa eredu hori gustoko duen ala ez, aurrerapausoa iruditzen zaion ala, aitzitik, pedanteria hutsa. Inondik ere ezin ukatu daitekeena zera da, ordea, Garziak inor gutxik bezala menperatzen duela idazteko era hori eta, astiro hartuz gero, gozamen iturri oparoa dela bere prosa.
Ipuinen gaiak ere kultu eta erudituak dira, baina Garziak jolaserako eta sormenerako aitzakia gisa baino ez darabil erudizio guzti hori. Ipuin guztiak Italiako arte eta arkitektura munduaren barrutian giroturik daude, ipuinetik ipuinera —hiritik hirira— jauzi egiten du zenbait pertsonaiak —Gianni Stalvecchio, Ireneo Veytia Mujica, Virginia Ossiani…— eta, oro har, bildumak ale bakoitzaren irakurketa aberasten duen batasun katramilatsu eta jostaria damaie ipuin solteei. Nahiz eta istorioetako batzuk —ez guztiak, nire ustez— bere horretan ere nahiko eder eta aberats ere badiren besterik gabe, 1991ko Irun Hiria eskuratu zuen Gubbioko perlatxo hori kasu.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez