« Baudelaire: La Fanfarlo-ren abisuak | Hizkuntza nobelistiko sendoa »

Gaupasak / Juanjo Olasagarre / Susa, 1991

Pasioaren lorea Felipe Juaristi / Euskaldunon Egunkaria, 1991-12-21

Stendhal-ek erakutsi zidan banitatea dela pasioaren beste izena. Eta banitatea ni puztua besterik ez dela ikasi nion ez dakit nongo filosofo estoikoari. Pasioaz, edo norberaren banitateaz, da Juanjo Olasagarraren azken liburua. Oso ondo adierazten du prozesu horren garapena. Gaua da. Ordu luze sakonak ari zaizkigu itxoiten. Ispilu aurrean jarri eta lehendabizi geure burua prestatzen dugu datorkigun borrokarako, oroimenaren bidez geure ni-ari ematen diogu errepaso. Ondoren jantziak eta hatuak ditugu aukeratzen, eta zentat eta jantziago, desioa piztuago ahoratu dugun zigarroarekin batera. Desioarekin eta ni-arekin batera triangelua osatzen duen hirugarren pertsona agertzen da, zu bat. Eta berriro oroimena, iraganean izan ginenaz. Eta berriro desioa norberaren gorputzaz haruntzagoko beste gorputz baten bila. Blues bat. Alkoba bat ortzemugan. Larrua. Desioaren ase-betetzea. Pasioaren inflesio punturik gorena. Banitatearen eztanda, gu bihurtzen ni eta zu. Eta goizaldean tristuraren ordez ezer ez, pozaren ordez ezer ez. Plazerraren ondoren pasio erraustua. Paradisurik ez. Dena dago kadukatua.

Hauxe da beste hitz batzutan, eta laburkiro adierazia, “Gaupasak” liburuaren nondik norakoa. Baina Olasagarreren orijinaltasuna ez da aurkitu behar gaueroko errito horren deskribapenean; ez, orijinaltasuna poemen doinuan dago. Erromantizismoaren kontrako doinuan hain zuzen.

Dena dela, ohar batzuk egin daitezke idazkerari buruz. Poema gehienetan ez da aditzik ageri; horrek, beraz, trinkotu egiten ditu poemak, konplikatu beraien ulermena. Horri gehitzen badiogu koma gutxi ageri dela eta bertsoak, askotan, ez direla dagokien lerroetan errenditzen, bada, ondorio gisa atera dezakegu, ezen ez direla irakurterrezak poemak.

Baina badute indarrik, bizitzari buruzko ikuspegi fresko, natural, lasai, intraszendente eta, noiz edo noiz, ironiko batez sorturik. Belaunaldi berri bateko partaide baten ezaguera-zeinuak.