« Erotismoaren argudioak | Narraziogintzaz »
Laura kanpoan da / Jabier Muguruza / Erein, 1999
Kantu galduaren bila Markos Zapiain / Euskaldunon Egunkaria, 1999-10-09
Zenbait sentsazio eta sentimendu narratsen joan-etorriak bere idazkera arinaz azaldu eta eskaini dizkigu, Bizitza pusketak-en bezala. Pertsonaia garrantzitsuenak, Markos zein Nestor, lekuz, jokoz, oroz kanpo daude ta beti; guztiz arrotzak zaizkien goiti-beheitiek erabakitzen dituzte beren aldarteak eta norabideak, ez dira gai beren bizitzak gobernatzeko, izutu egiten ditu askatasunak. Gizaki izateak urduri jartzen baititu, nahiago lukete postontzi edo karrota izan gizaki baino: pairaezina zaie erabakiak hartzeko ahalmena. Halatan, ezustean, nolabaiteko babesa damaien emaztearengandik urruti direlarik —emaztearen erabaki baten ondorioz noski, ez baita harritzekoa halako ganorabakoengandik aldentzen ahalegintzea—, munduarenganako eta beren buruarenganako haserre hitsa nagusitzen zaie, miseriazko ziminokeriak eginaraziz. Andrearen epela galdu berri duten ezinduak dira Markos eta Nestor, pilak ahituriko txotxongilo, esku krudel batek zutik atxikiak.
Amorru unatuak eta ziurgabetasunak gizakiak datu konbentzionalen arabera hierarkizatzera bultzatzen ditu: neskak, zaharrak eta gazteak, adibidez, beraiena baino beheitiagoko maila batera dituzte jaisten. Goitik behatzen diete, harremana hasi berria delarik. Baina berehala alderantzikatzen da norabide hori, bidean aurkituriko neskak, zaharrak eta gazteak, protagonistentzat aldi berean erakargarri eta larribide, sendoagoak baitira berez, libreagoak, Markos-Nestor malderrak baino.
Narrazio bion umorearen gakoa, bestalde, zenbait sentimendu eta gogoeta petral xehero-xehero deskribatzeko Jabier Muguruzak ageri duen teman datza, Clouseau inspektoreak idatziak dirudite sarritan. Irria eragiten du orobat nork bere buruari ere aitortzen ez dizkion grina eta estrategia lotsagarriak hain nabarmenki azaldurik aurkitzeak. Gainera, zenbait morroi norbera bezain gaizki edo okerrago dabilela egiaztatzeak lasaitu egiten du barrua.
Zilegi bekit irakurketa psikoanalitiko bati ekitea, errazegia noski, barka: Muguruzatarrak geroz eta nabariago dira geure kulturako Brönte ahizpak, eta beren arteko harremanak ezagutzeak beren artea hobeki ulertzen lagun dezake. Bestalde, abestiak amarentzat edo bere ordezkoren batentzat egiten dira batik bat, ama erakartzearren. Hortaz, Laura kanpoan da ama Mari Pepiren arreta berenganatzeagatik Muguruzatarren artean duten gudu inkontziente luzearen beste atal bat litzateke, batetik; eta protagonistetako batek guduaren beraren pasarte bat azaltzearren eginiko entsegua, bestetik. Nolanahi ere, irakurketa kuxkuxero hau oso mugatua da, eta hau psikoanalisiaren beraren hastapenak aintzat hartuz: berton ageri diren sentimenduak gizaki orok bizi izan ditu, guztiok nahi izan baitugu amaren maitasun osoa guretzat bakarrik, baina guztiok izan gara amarengandik bereiz bizitzera behartuak, jatorrizko batasun berotik erauziak, eta bero galdua berreskuratu nahian gabiltza bizitzan barrena. Baina Markosek zein Nestorrek ez dute amaren ordezko emaztearenganako itzulbide errazik: narraziook arrotzaldi horren kronika lirateke.
Oihanean galduriko haur izuak arroztuak abestu egiten du bere baitara itzultzeko, etxerako bidea bilatzen duen bitartean. Jabier Muguruzak badu halako onura pizten duen makina bat kantu; halaber, Nestor musikaria da, eta Markos musikak inguratzen du. Halaz ere, paradoxaz, autoreak mutu atxikitzen ditu bibiak. Aurkitu ahalko dute noizbait etxeratuko dituen kantua!
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi