kritiken hemeroteka

8.500 kritika

« | »

Laura kanpoan da / Jabier Muguruza / Erein, 1999

Kantu galduaren bila Markos Zapiain / Euskaldunon Egunkaria, 1999-10-09

Zenbait sentsazio eta sentimendu narratsen joan-etorriak bere idazkera arinaz azaldu eta eskaini dizkigu, Bizitza pusketak-en bezala. Pertsonaia garrantzitsuenak, Markos zein Nestor, lekuz, jokoz, oroz kanpo daude ta beti; guztiz arrotzak zaizkien goiti-beheitiek erabakitzen dituzte beren aldarteak eta norabideak, ez dira gai beren bizitzak gobernatzeko, izutu egiten ditu askatasunak. Gizaki izateak urduri jartzen baititu, nahiago lukete postontzi edo karrota izan gizaki baino: pairaezina zaie erabakiak hartzeko ahalmena. Halatan, ezustean, nolabaiteko babesa damaien emaztearengandik urruti direlarik —emaztearen erabaki baten ondorioz noski, ez baita harritzekoa halako ganorabakoengandik aldentzen ahalegintzea—, munduarenganako eta beren buruarenganako haserre hitsa nagusitzen zaie, miseriazko ziminokeriak eginaraziz. Andrearen epela galdu berri duten ezinduak dira Markos eta Nestor, pilak ahituriko txotxongilo, esku krudel batek zutik atxikiak.

Amorru unatuak eta ziurgabetasunak gizakiak datu konbentzionalen arabera hierarkizatzera bultzatzen ditu: neskak, zaharrak eta gazteak, adibidez, beraiena baino beheitiagoko maila batera dituzte jaisten. Goitik behatzen diete, harremana hasi berria delarik. Baina berehala alderantzikatzen da norabide hori, bidean aurkituriko neskak, zaharrak eta gazteak, protagonistentzat aldi berean erakargarri eta larribide, sendoagoak baitira berez, libreagoak, Markos-Nestor malderrak baino.

Narrazio bion umorearen gakoa, bestalde, zenbait sentimendu eta gogoeta petral xehero-xehero deskribatzeko Jabier Muguruzak ageri duen teman datza, Clouseau inspektoreak idatziak dirudite sarritan. Irria eragiten du orobat nork bere buruari ere aitortzen ez dizkion grina eta estrategia lotsagarriak hain nabarmenki azaldurik aurkitzeak. Gainera, zenbait morroi norbera bezain gaizki edo okerrago dabilela egiaztatzeak lasaitu egiten du barrua.

Zilegi bekit irakurketa psikoanalitiko bati ekitea, errazegia noski, barka: Muguruzatarrak geroz eta nabariago dira geure kulturako Brönte ahizpak, eta beren arteko harremanak ezagutzeak beren artea hobeki ulertzen lagun dezake. Bestalde, abestiak amarentzat edo bere ordezkoren batentzat egiten dira batik bat, ama erakartzearren. Hortaz, Laura kanpoan da ama Mari Pepiren arreta berenganatzeagatik Muguruzatarren artean duten gudu inkontziente luzearen beste atal bat litzateke, batetik; eta protagonistetako batek guduaren beraren pasarte bat azaltzearren eginiko entsegua, bestetik. Nolanahi ere, irakurketa kuxkuxero hau oso mugatua da, eta hau psikoanalisiaren beraren hastapenak aintzat hartuz: berton ageri diren sentimenduak gizaki orok bizi izan ditu, guztiok nahi izan baitugu amaren maitasun osoa guretzat bakarrik, baina guztiok izan gara amarengandik bereiz bizitzera behartuak, jatorrizko batasun berotik erauziak, eta bero galdua berreskuratu nahian gabiltza bizitzan barrena. Baina Markosek zein Nestorrek ez dute amaren ordezko emaztearenganako itzulbide errazik: narraziook arrotzaldi horren kronika lirateke.

Oihanean galduriko haur izuak arroztuak abestu egiten du bere baitara itzultzeko, etxerako bidea bilatzen duen bitartean. Jabier Muguruzak badu halako onura pizten duen makina bat kantu; halaber, Nestor musikaria da, eta Markos musikak inguratzen du. Halaz ere, paradoxaz, autoreak mutu atxikitzen ditu bibiak. Aurkitu ahalko dute noizbait etxeratuko dituen kantua!

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Asier Urkiza

Diesel
Bertol Arrieta

Nagore Fernandez

Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark

Jon Jimenez

Basokoa
Izaskun Gracia Quintana

Joxe Aldasoro

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak