kritiken hemeroteka

8.553 kritika

« | »

Luma eta lurra / Jon Kortazar / BBK-Labayru, 1997

Idazketa eta lurraldea Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1998-03-21

Beti izan du Jon Kortazarrek izenburu sujerikorrekiko joera. Gogoratu besterik ez Laberintoaren Oroimena, euskal poesiari buruzko saiakera hura, behin baino gehiagotan argitaratua. Honakoan Luma eta Lurra hartzen du, Seamus Heaney-ren poema batetik, idazkera eta lur-langintza biak batera uztartuz. Ez da irudi txarra, eta Heaney-k Irlandaren aipamena egiten duen bezala (lurra, lurraldetasuna, nekazal mundua), Kortazarrek, Euskal Herriari ezarririk, antzeko iruditeria ekarri nahi du guregana.

80ko Hamarkadan idatzitako poesia dakar aztergai Kortazarren honek. Irakurri ondoren burura datorkidan lehen adjetiboa “zehatza” da. Poetaz poeta doan ibilbidea baita liburua: Sarrionandia eta Atxagaren etxeetatik hasita azken joeradun poetenetaraino. Alde horretatik begiratuta, lan mardula denik ezin uka: liburuz liburu eginiko azterketa honetan euskal poesiaren mapa osatuxeago ageri zaigu.

Bururatzen zaidan bigarren adjetiboa “ugaria” da. Euskal poesiak, jenero gisa, ugaritasuna erakutsi baitzuen joan deneko hamarkadan: abangoardiako joerak, esperientziadun poesia, ukitu eta erreferentzia sozialak dituena, surrealismoz printzaturikoa…, mundu oso eta zabala, ibilbide ziurrez batzuetan, zalantzati besteetan, nor bere buruaren bila.

Jon Kortazarren metodoa konparatiboa da batez ere. Azterturik Espainia mailan, batez ere, egin den poesia, hango harekin erkatzen du kritikariak Euskal Herrian garaitsuan egin dena Erreferentzia maila, ordea, ez da Espainian amaitzen. Euskal poeten irakurketak, gustuak eta maite-gorrotoak anitzak izanik, euskal poesiako erreferentziak ere anitzak baitira: mundu mailakoak. Horiek ere aipatzen ditu Kortazarrek ezagutzen dituen neurrian.

Azkenik, liburuak dakartzan datuak eta iruzkinak kontuan harturik, oinarrizkoa baino gehiago dela esan behar. Hemendik aurrera, norbaitek hamarkada hori aztertu nahiko badu, Jon Kortazarren hau aipatzeke ezin geratuko da.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Irati Majuelo

Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust

Aritz Galarraga

Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo

Aiora Sampedro

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Mikel Asurmendi

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak