« Zaldun aspertuak | Mundua eta mindura »
Luma eta lurra / Jon Kortazar / BBK-Labayru, 1997
Idazketa eta lurraldea Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1998-03-21
Beti izan du Jon Kortazarrek izenburu sujerikorrekiko joera. Gogoratu besterik ez Laberintoaren Oroimena, euskal poesiari buruzko saiakera hura, behin baino gehiagotan argitaratua. Honakoan Luma eta Lurra hartzen du, Seamus Heaney-ren poema batetik, idazkera eta lur-langintza biak batera uztartuz. Ez da irudi txarra, eta Heaney-k Irlandaren aipamena egiten duen bezala (lurra, lurraldetasuna, nekazal mundua), Kortazarrek, Euskal Herriari ezarririk, antzeko iruditeria ekarri nahi du guregana.
80ko Hamarkadan idatzitako poesia dakar aztergai Kortazarren honek. Irakurri ondoren burura datorkidan lehen adjetiboa “zehatza” da. Poetaz poeta doan ibilbidea baita liburua: Sarrionandia eta Atxagaren etxeetatik hasita azken joeradun poetenetaraino. Alde horretatik begiratuta, lan mardula denik ezin uka: liburuz liburu eginiko azterketa honetan euskal poesiaren mapa osatuxeago ageri zaigu.
Bururatzen zaidan bigarren adjetiboa “ugaria” da. Euskal poesiak, jenero gisa, ugaritasuna erakutsi baitzuen joan deneko hamarkadan: abangoardiako joerak, esperientziadun poesia, ukitu eta erreferentzia sozialak dituena, surrealismoz printzaturikoa…, mundu oso eta zabala, ibilbide ziurrez batzuetan, zalantzati besteetan, nor bere buruaren bila.
Jon Kortazarren metodoa konparatiboa da batez ere. Azterturik Espainia mailan, batez ere, egin den poesia, hango harekin erkatzen du kritikariak Euskal Herrian garaitsuan egin dena Erreferentzia maila, ordea, ez da Espainian amaitzen. Euskal poeten irakurketak, gustuak eta maite-gorrotoak anitzak izanik, euskal poesiako erreferentziak ere anitzak baitira: mundu mailakoak. Horiek ere aipatzen ditu Kortazarrek ezagutzen dituen neurrian.
Azkenik, liburuak dakartzan datuak eta iruzkinak kontuan harturik, oinarrizkoa baino gehiago dela esan behar. Hemendik aurrera, norbaitek hamarkada hori aztertu nahiko badu, Jon Kortazarren hau aipatzeke ezin geratuko da.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez
Simulakro bat
Leire Ugadi
Maddi Galdos Areta
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Paloma Rodriguez-Miñambres
Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga
Mikel Asurmendi
Turismo hutsala
Fito Rodriguez
Asel Luzarraga
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Pleibak
Miren Amuriza
Mikel Asurmendi
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza