kritiken hemeroteka

8.530 kritika

« | »

Hau mundu arrano hau / J. B. Bilbao "Batxi" / Susa, 1997

Portuetako kronikak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1998-03-14

Zenik ez nekien. Aditzerarik ere ez nuen. Horra hor egia. Aitortu behar dut ez naizela ibiltzen artxibategietan edo hemeroteketan paper zaharrak miatzen, belatz begiez han-hemen zer aurkituko. Paper berri zuriak ugari baititut bazterretan, horko horituen bila hasi gabe. Liburu honetako hitzaurrean Iñigo Aranbarrik eta Koldo Izagirrek esaten dutenez, hogeita zortzi urte zituela hil omen zen (1916ean, gerra-urtean) itsasoan itota, itsasontzia galduz batera.

Liburuan ez dira “Batxi” Bilbaoren kronika guztiak argitaratu. Edizioaren prestatzaileek aintzat hartu dituztenak baino ez. Landu ere bai testuak: jatorrizko akatsak zuzendu, zenbait neologismo kendu. Oro har erdi-bide bat aukeratu dute, bizkaiera batutik euskara batura doana. Aldaketak, itxuraz, ez dira ugariak izan, bizkaierazko testu jator eta bitxia balitz bezala irakurtzen baita liburua. Zenbait aditz-erak, zenbait hatxek, zenbait joskerak, salatzen dute “Batxi” ez zen garaiko eskuek ukitu dituztela hark atondutako hitzak.

Ondorioa polita da. Liburu atsegina eta erraz irakurtzekoa, prosa suelto eta arina, labur eta motz esateko. Kronika hauek bitakora-kaiera horien antzera daude antolatuta. Itsasontziak geldialdia egiten bazuen porturen batean, han zegoen “Batxi” ikusten zuena kontatzeko. Eta horrelakoetan gertatzen den legez, kurioso samarra bada, berezia ere bai batzuetan, idazleak ikusten duena, areago da ikusten ez duena edo kontatzen ez duena. Idazlearen ikusmira gehienetan mugatua dela esango nuke: kaia, kaialdea, marinel mundua, merkataritza, itsasontziak, oporketa… Bisitatzen duen herrian gehiegi sakondu gabe. Dena dela, haren aldera esan behar, zorrotza zela bere iritzietan, arranoak berez diren bezala: inongo eskolatan ikasten ez den senaz horretara emanak.

Batzuetan, ordea, berri batzuk ematen ditu aske samarrak, laburrak tamalez. Edo gertakariren batek gogora ekartzen dio berak ezagututako gertakari antzekoren bat. Horiek, irrigarriak normalean, gatz eta piparrez kontatuak daude. Ipuinak dira ia. Eta diren bezala hartu behar.

Azken kritikak

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak