susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Kalamidadeen liburua | Euskal loraldiaren kritikaren kritika »

Zauriaren salmoak/ salmos de la herida / Patxi Ezkiaga / Bermingham, 1997

Salmoen musika Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1997-05-03

Lagun bat baino gehiago bildu dira liburu hau orain den bezala, guk ikusten dugun bezala izan dadin. Ahalegin handia dago liburu honetan, ez bakarrik idazlearen beraren aldetik. Laurogeita zazpi salmo argitaratzen badira ere, idatzitakoak gehiago ziren, dezentez gehiago izan ere. Gero, Jokin Otaegik salmo horiek hartu eta gazteleraz jarri zituen hitzez-hitz. Eta azkenik, Jorge G. Arangurenek txukundu eta orraztu zituen berak dakien bezala. Ez dela itzulpen zuzena esango dute, eta halaxe dela aitortu behar, baina poesia itzultzen denean gutxitan gertatzen da poetak jarri duen hitzak baliokidea izatea itzultzaileren hizkuntzan. Eta gainera, doinuak daude, giroa, atmosfera, itzultzen zailak edo ezinezkoak direnak. Bi hizkuntzetan, batean zein bestean, aise irakur daiteke liburua, eta euskaraz duen indarra eta grina, gazteleraz ere horretantxe ageri dira.

Salmoak dira, gizakiak Goiko Jaunari kantatzeko asmatutako hitzak. Dabidenak egiten zaizkigu ezagunen, Biblia irakule garenontzat, baina Dabidenaz gain, poetek jakin izan dute nola edo hala salmoen bidez esan nahi dutena esaten. Alde horretatik begiraturik, salmoek musika dute, berezkoa dena, beste poesia-motatatik ezberdin egiten duena. Baian salmo guztiek ez dute musika bera, nor nor den eta nor non bizi den horrek aldatzen du musika bera ere.

Bestalde, poema hauetan errepikatu egiten dira legorretako poetak bere liburuei emandako gaiak: gizona (izakia esan nahi dut) bere buruaren aurrean; izakia Jaunaren aurrean; eta izakia Naturaren aurrean. Zentzu erlijiosoa dute, zalantzarik ez, baina Patxi Ezkiagaren erlijiotasuna berezia da, munduarekin eta Jainkoarekin elkartzeko era bat. Eta mundua diodanean, munduko izaki guztiak esan nahi dut: landare, bitxilore, harri, iturri, ilargi… Jaunak sortutako orok bizitza baitu, Patxi Ezkiagaren irudimenean, eta mundua laudatzea Jaunaren lana, Jauna bera laudatzea da. Esaterako: “Gailur, aingeru, eguzki, ilargi, izar/ zeru, ur, su, kazkabar, elur, laino/ mendi, muino, baratz eta basoz/ osaturiko harri botiboa dakarkizu, Yahve”.

Poetak hitzaurrean dioen modura: “…gure lurraren, uraren, haizearen, kaleen, tabernen eta giza-egoeren usaina dute”. Hala ere unibertsalak dira, zentzu ezinago zabal eta unibertsalagoz ondu ditu poema hauek.