susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Irakurketa merezi duen altxorra | Istorioaren ertzean »

Letrak kalekantoian / Anjel Lertxundi / Alberdania, 1996

Ugaritasuna Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1997-02-22

Hau ez da arratsalde batean, eguraldia lagun, irakurtzen den liburua. Poliki-poliki ia hitz bakoitza gozatuz, esaldi bakoitza hausnartuz, dastatzen dena baino. Gaur begirada bat eman, bihar bestea, etzi edo etzidamu beharbada atseden hartu. Eta gero segi. Ez baita nobela bat, ezta ipuin-liburu bat edo holako ere. Liburu sakona da, aspaldiko jakituria biltzen duena gaurkoarekin nahasian. Ezin esan aurretik hasi edo atzetik ekin gure buruak irakurketan jasoko duena aldatuko denik. Ez du ordenarik, alfabetikoa izan ezik, edo ordenarik eza da bere ordenarik lojikoena. Ez dago hari bakarra, handixek tiraka eginez bide-matazatik aterako gaituena. Hari asko eta denak sendoak, esango nuke. Gaiak adinaxe edo hortxe-hortxe.

Jenero bat baino gehiago biltzen dira liburuan: narrazio laburrak, hitzen etimologiak, esamoldeen azterketak, biografia puskak, herri-kantu batek egileari belarrira dakarzkion iruzkinak… Ugariak dira jeneroak, eta are ugarioak tonuak liburu honetakoak. Laurehun orrialde ia, ez dakit zenbat sarrera, denak testuaren sare liluragarrian harrapaturik, arrantza ederrean. Nola Ulise zuhurra galdu zen bidaia luze aldez aurretik erabakitako batean, halaxe ibiliko da irakurlea hitzen itsaso, esamoldeen uharte honetan. Galduko da irakurlea agian, baina aurkituko du azkenik bere portua, joko du zuzen bere Itakako lur lehorra, tradizio guztiak elkartzen diren mugan, itsaso guztien babesean.

Tradizio ugari biltzen baitira liburuan. Gurea, eta lehen pertsona plurala badarabilt, euskaldunona adierazteko da. Mendebalekoa ere bai, hori ere gurea baita, irakurri ahala geure barneko muin bilakatutakoa. Ez dakit zenbat denbora igaro zuen Anjel Lertxundik liburu hau zertzen. Guk irakurtzeko behar izan dugun baino gehixeago bai, seguruenik. Ez da goizetik gauera liburu bat idazten. Eta ez du horrek esan nahi plan bati jarraiki idatzita dagoenik aipatzen ari garen liburua. Baina liburua argitaratzerakoan plan hori bere osotasunean ageri zaigu. Hautaketa lanak eman dio ageri duen biribiltasuna.

Erudizioa azpimarratuko nuke, azkenik, Lertxundiren honako honen ezaugarri gisa. Ez erudizio merke, distiratsua, irakurlea aho zabalik uzten duen horietakoa. Erudizio errotua, funtsezkoa, bizitzaren ikuspegi anitza dakarrena. Eta ikuspegi anitzarekin batera, geure buruak hobeto ulertzeko eta errazago onartzeko laguntzen digun tresna.