kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Mundu mingotsa / Josef Skvorecky (Karlos Cid) / Alberdania, 1996

Ipuin-hautaketa Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-10-19

Josef Skvorecky (ahoska bedi Iosef Skvoretski) ez da oso ezaguna gure artean. Gaur egun Kanadako Toronton bizi da, hango unibertsitatean irakasle. Liburu batzuk gaztelaniaz argitaratuta daude, eta horien artean aipatuko nuke Koldarrak izenekoa, mardula eta sujerentea inondik ere. Itzultzaileari buruz ere hitz batzuk esan nahi nituzke. Carlos Cid du izena eta ez da bakarrik ezaguna euskaratu dituen liburuengatik: Haseken Xveik soldadu onaren menturak, Kunderaren Amodio barregarriak. Bera izan da M. Holub poeta zoragarria gaztelaniaz irakurgarri utzi diguna. Nahi duenak dasta beza “Catedra” etxeak kaleratutako Poemas liburua.

Datu askorik ez dugu, nik ez behinik behin, Skvoreckyri buruz. Haren liburuak irakurrita somatzen da Cortazar gaisotzeraino erasan zuen zaletasun berak hartua daukala, jazzak hain zuzen. Eta ortodoxia guztietatik, izan komunismoak ezarritakoa edo eta besteena, ihes egiteko gogoa, hori ere bai. Ihes fisikoa neurri batean, 1969an Txekoslovakiako lurretatik alde egin baitzuen, baina ez hizkuntzatik. Horixe gertatzen zaie (zaigu) hizkuntza txikiko idazleei, nahita ere hizkuntza beti soinean, eta bihotzean.

Mundu mingotsa, itzultzaileak berak esaten digunez, ipuin bilduma da. Idazleak berak eginikoa, neurri handian. Juduak ditu protagonistak: Txekoslovakiako juduen patu bera jasango dute (itxidura-zelaiak, holokaustoa…). Baina ez da holokaustoari buruzko liburua. Aipatzen da, bide nabar; hala ere ez da idazlearen helburua leku zehatz horretan zentratzea bera istorioak. Lehenagoko garaia, juduak denok bezalako pertsonak izan zirenekoa, deskribatzea nahiago du. Eta horretan da Skvorecky maisua. Hitz gutxitan, adjetibo urriekin, sotil bezain natural, mundu bat ekartzen digu gure oroimeneko ate joka. Idazteko moduagatik (ez da ahaztu behar ipuinotako kontalaria mutiko bat dela) Maupassant eta Babel etortzen zaizkigu burura. Haiek ere ternura handia erakusten dute pertsonaien aurrean. Idazle txekiar honek galtzaileen istorioak kontatzen dizkigu: izen asko, bizitza asko, eta guztiak oso arrotzak guretzat. Baina gu ez gara Txekoslovakian bizi izan, Lehen Gerratearen ondoren, Bigarrenaren bezperan. Gaztaroan ikusitakoa bere horretan utzi nahi balu bezala: moralkeriarik gabe.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak