kritiken hemeroteka

8.500 kritika

« | »

Kontakizunak / Edgar Allan Poe (Koro Nabarro) / Ibaizabal, 2000

Beltzetik ilunera Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2001-05-05

Edgar Allan Poe. Haren izena entzun edo irakurri orduko zirrara batek jotzen gaitu bihotzean, eta izua igotzen hasten zaigu bizkarrezurrean zehar, burmuinetaraino, eta hor geratzen da tinko; geldirik, eta gaua igarotzen dugu hasperena egitera ausartzeke. Ez da bakarrik E.A. Poeren ipuin asko, tartean liburu honetara itzulirik ekarri duten “Usher etxearen hondamena”, izueragile diren neurrian ezagunak izatea. Gogoratzen naiz behin ipuin hori oinanitzat harturik egindako filma bat ikusi nuenean jasandako egonezinaz; beldurra, izan ere, inork eutsi ezin dion zaldi basa baita: askatasunaren irudi, ez baitago beldurrik gabeko askatasunik. E. Frommek adierazi zuen bezala, beldurra baita askatasunaren pizgarri eta askatasunaren lokarri. E.A. Poeren bizitzak zehaztasunak jakiteak ere ez digu asko laguntzen, beldurrak uxatzeko orduan. Beltzez jantzita beti, belea omen zirudien. Dena
dela, “Belea” izeneko poema idatzi —Baudelairek gorapaitua, poesia modernoaren aitzindarietako baita—, eta iluntasun estetikoa ekarri zuen Modernidadera. Ilunak baitira Poeren gaiak; iluna hark maite izandako paisajea. Irakurri besterik ez dago “Putzua eta pendulua” edo “Amontillado upela” izeneko ipuinak, liburuan daudenak bestalde. “Amontillado Upela” klasikoagoa da bestea baino, eta horregatik seguruenik izan ditu hainbeste itzulpen euskaraz. Ez da ahaztu behar idazleen artean euskaratuenetakoa izan dela, Eganen garaitik hasita. Asko esaten du horrek, euskal itzultzaile edo irakurleei buruz. Eta seguru nago, hemendik aurrera ere, haren lanak, poliki-poliki itzuliak izango direla, Maupassantenak ere itzuliak diren bezala, generoko maisu lanak baitira. Baina haren iluntasuna ez da hor amaitzen soilik. Sinbologia ere iluna zuen Poek; “Karta Ohostua” izeneko ipuinean bezala, jolastu egiten zuen irakurleekin.

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Asier Urkiza

Diesel
Bertol Arrieta

Nagore Fernandez

Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark

Jon Jimenez

Basokoa
Izaskun Gracia Quintana

Joxe Aldasoro

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak