kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Emakume biboteduna / Xabier Montoia / Susa, 1992

Asetzen ez duten ipuinak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1993-01-16

Xabier Montoia inongo tokitan asetzen ez den horietakoa dugu. Kantari izana, poesia-lanak argitaratua, “Non dago Stalin?” nobela kaleratu zuen iaz, eta oraingo honetan hamaika ipuin biltzen dituen liburua. Gizon-emakumeen artean gaurregun eta hiri txikietan sortzen diren harremanak hartzen dituzte ipuinek oinarritzat; baten batek esan dezake harreman horiek amodio hitzarekin laburbil daitezkeela, eta orduan kontutan hartu beharko luke amodioa desagertzean geratzen den beste sentimendua, ezamodio edo desamodio gisa ezagutzen dena; baina nik nire zalantzak ditut honetan, Xabier Montoiaren pertsonaiak ez zaizkit iruditzen amodio-desamodio uhin kontrajarri horren gainean nabigatzen, gaina hartzen eta azkenik hondoratzen. Amodioaz hitzegiten dutenean beste zerbaitez ari dira, sexoaz esaterako. Baten batek ere esan dezake biak, amodioa eta sexoa, azken finean bat direla. Baliteke. Pertsonaiek, dena dela, gaurregungo sentimenduak bizi dituzte, askotan definigaitz bazaizkie ere.

Halako atmosfera falta nabaritzen zaie ipuinei, oso azkar kontatuta dago dena, pertsonaiak behar gisa ezagutzeko betarik eman gabe. Lerro gutxitan egiten du haien aurkezpena, lerro gutxitan garatzen du haiei buruzko nondik norakoa, kontaerak eskatuko lukeen erritmoa ez du errespetatzen, arrapaladan bezala joaten zaigu istorioa, detailetan finkatu gabe, elkarrizketetan gozatu gabe, eta, batzutan bukaerako bide okerra hartuz. Oso presaka idatzitakoak dirudite gehienetan, eta horregatik ipuin batzuk absurdoak egiten zaizkigu, kontatzeko moduagatik gehiago, kontatzen denagatik baino.

Ugariak dira zinemarekiko eta literaturarekiko erreferentziak, batez ere Nabokoven “Lolita”renak. Ipuin baten izenburua “Roy Orbison hil zen eguna” da, eta musikari buruzko datu horrek adierazten digu idazlearen zaletasuna norainokoa den. Aipamen horiek ez dira beti ondo integratzen kontaeran.

Mantsoago kontatuta baleude, ipuin batzuk salbatuko lirateke, irakurgarriago izateaz gain, ederrago ere izanik, “Emakume biboteduna?”, “Barregilea”, adibidez. Beste batzuk erridikuloak dira hasi eta bukaeraraino; ez dute ez buru, ez buztanik, “Gizon ikustezina”, “Bermudetako triangelua”. Hala ere aitortu behar da badituela ipuinetan zehar barreiaturik txispazo modukoak, disdiragarriak, alaiak eta umoretsuak, irla txikiak, dena dela, itsaso handi eta zakar batean.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak