kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Emakume biboteduna / Xabier Montoia / Susa, 1992

Indarra eta bizitasuna Patxi Zubizarreta / Egin, 1993-01-10

Nemesio Etxaniz apaizak orain 29 urteko Izotz Kandelak en sarreran, hau idatzi zuen: “Euskal liburuak geienetan ‘xeru-xeru’ agertu ditugula; denak onak, txintxoak, ia griñarik gabeko giza-emakumeak; eta orrek galdu dik gure eskribitzailleen indarra ta bizitasuna”. Hitz hauexek gogoratu zaizkigu Xabier Montoiaren Emakume biboteduna irakurtzen hasi garenean, Montoiarena ez baita hizkera “xeru-xeru” horietakoa.

Aipa dezagun, esate batera, pasarte ttiki hau: “Gasteiztar peto eta jator guzti haiek, hiriaren ezaugarri eta adierazgarrien jabe zirenak. Hiria bezain makur, zuri, uzkur eta zirtzilak. Alaves petralaren jarraitzaileak, blusa izandakoak, jaien hasieran zapi gorria lepoan lotu eta seiak jotzerakoan purua zintzo bizten zutenetarikoak. Gure aita bezalakoak, bera bezain fidagaitz, zeken eta ostijale, bera bezain aluak”.

Ikusi bezala, Montoia behin berriro indarrez eta bizitasunez plazaratu zaigu. Etxanizek eskatzen zuen grina eta benekotasuna Montoiaren hamaika ipuinotan inon baino hobeto ageri dira: haurren lehendabiziko deskubrimenduak, sexua, infidelitateak, droga, telefonoaren presentzia obsesiboa… Eta Euskal Herrian kokatutako eskenatoki literario horretako gauza bakoitzak, sentimendu eta plazer nahiz desplazer bakoitzak bere izena du. Gogora datorkigu behin Garaziko trinkete ondoan dagoen horma bateko esaldia: “Arren, dakizuna ez ixuri hemen”; Montoiak espresio zaharkituak alde batera utzi eta besterik gabe “Ez egin txizarik hemen” dio.

Bai, Montoiaren lan honetan ere bizipenak eta izenak uztarturik agertzen zaizkigu. Are gehiago esango genuke: sakontasun psikologikoa bere obran gero eta handiagoa den bezala, bere lanean badago gero eta lortuago dagoen beste sakontasun mota bat ere, estilistikoa edo dei dezakeguna. Ipuin hauek mundu literario koherentea eskaintzen digute, eta estilo finkaketa batez horniturik.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak