kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Adlotse / Jokin Urain / Txalaparta, 1992

Errealitateko giltzak Edorta Jimenez / Euskaldunon Egunkaria, 1993-01-17

Joseba Sarrionandiaren “Gartzelako poemak” liburuko poemen artean bat dago, “Territorio Librea”, non hurrengoa irakurri ahal den: “Dena dela, guk ez diogu euskarazko / lehen ikasgaia ere emanen eta, / gutariko batek oharkabean bezala dio: emukatup tab kogaid erug naedlakezta / ae neztidnufnok nugud…”. Olerki horretarako azken bi ahapaldi ilun horien zuzen entelegatzeko erabili behar dugun giltza da atzekoz aurrera edo iruntzitara irakurtzea, hau da, “putakume bat diagok…” Bada, berdintsu egin beharko dugu Mendaroko Jokin Urainen “Adlotse” nobelaren titulua dekodifikatzeko ere. Hala eginik, “Estolda” irakurtzen da.

Ez da alferrikakoa tituluaren hautaketa, zeren idazleak alegiazko mundu bat eraiki duelarik, eta mundu hori zeren alegia den ulertzeko nobelaren baitan bertan giltzarik nahiko ez balego ere, titulutik hara argitu gura izan bait digu, Estolda berdin Gartzela.

Xabier Amurizaren “Oromendierrieta” haren oihartzunez, Mikel Zarateren “Haurgintza minetan” beste haren tradizioan, Kafkaren lanetakoen antzeko mundu itxi, ilun eta itogarria eraiki du Urainek, gorabeherarik gabeko estilo landuan, idazketan arnaskerari sendo eutsiz, prosa bikaina borobiltzeko alegi luze honetan. Zeinahi herri zapalduren historiaren alegia da hemengoa, herriaren sortze unetik askatasuna iristen denerainokoa, tartean larderia eta menpekotza urte luzeak direlarik.

Berriro ere esan beharko da ea gartzelan idatzia izateak irakurleak kendu ala ekarri egingo ote dizkion liburuari. Norbera librea da baina, liburua, darion mezuaren gainetik zein azpitik, erdi erditik, literatura da. Tradizioa duen literatura izateaz gainera, goian esan den moduan, tradizioa bera nolabait hobetu egiten duena. Liburu hau bitxikeria da, Durangoko Azokara zaratarik gabe etorri eta handik zaratarik gabe joan zena, ez idazleak berak ez argitaletxeak, Txalaparta izenekoak, zarata erraz ez daukatenez gero.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak