susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Harrison Ford-en azken abentura | Gartzelan ere libre »

Mariaren mendea / Pablo Sastre / Susa, 1992

Gerrako istorioak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1992-10-31

Bi ipuin luze bildu ditu Pablo Sastrek liburu honetan: “Mariaren mendea” eta “Hautsi du negua”. Aurrenekoaren ardatza erabat da anekdotikoa, eta kasualidadeari lotua. 1951ean borda batean ikusi zuen gizonezkoarekin topo egiten du kontalariak 1989an, egoera ezberdinagoan, aurreneko aldian, 1951ean, gertatzen baita jazoera tragiko bat, lau mutil gazte, makiak, hiltzen dituzte guardia zibilek, salaketa baten ondorioz. Baina ipuinean kontatzen dena hori baino gehixeago da, Goizuetako familia baten pasadizo eta bizikizunak ekartzen dizkigu gogoramenera, zehatza eta objetiboa izan nahi duen kronika baten modura. Lau data azpimarratzen dira: 1936koa, 1951ekoa, 1970ekoa eta 1989koa, urte horiek hasera ematen baitiete ipuinean kapitulu gisa egiten duten atalei. Urte horiek bestee batzuetatik bereizteak indarra ematen dio narrazioari, baina, era berean, fragmentazioa eta sakabanatzea dakar eta oztopo bihurtzen da istorioaren linealtasunari segitzeko.

Garrantzitsuago iruditzen zait Pablo Sastrek darabilen idazkera. Ahozkotasunetik hurbil ibili nahi luke, ahotsaren erritmoa, doinua, pausak, bere egin nahi lituzke. Baina lortzen duena besterik da, artifizialtasun kutsua zabaltzen da orrietan zehar. Garbi dago ahozkotasunari zintzo atxiki nahi zaionak, transkripzio literala eman ezean, aldatuta ekarriko duela testu hori idatzirik behar izanez gero. Berrasmatuta, Pablo Sastreren ipuin horretan bezala. Errealista eta detalista izan nahi lukeenean iruzur egiten baitio estiloak; ez da sinesten idazleak darabilena. Hori gabe, eta ipuina beste modu batez idatzi izan balu, bereganatuko luke, seguruaski, irakurle gehiago. Arnasa hartzen utziko balio.

Ezberdinagoa da “Hautsi du negua”. Etsaiengandik ihesi dabilen mutil gazte baten istorioa. Bidaiaren helmugan Frantzia aurkitu beharrean amodioa aurkitzen duenarena. Aurreneko ipuinean bezala gerra-garaia azaltzen zaigu bere gordintasun osoan, eta gerrak dakartzan hausdurak, familiarenak batik bat, erabakior bihurtzen dira. Kontaeraren erritmoa mantsoa da, iheslariaren ibileraren adinakoa, eta doinua deskriptiboa. Naturaleza basa eta ederrak eragina du protagonistaren ariman, eta zirrara horrek bultzatuta ikusten du protagonistak inguruan duena. Hortxe dagoke bigarren ipuin honek irakurle adimenean sor lezakeen interesa.