« Aurreiritziak, gau-mahaiak eta Delibes | Aingerua igarotzen da »

Ipuin euskaldunak / Gerardo Markuleta / Iban Zaldua / Erein, 1999

Neokostunbrismoa Javier Rojo / El Correo, 1999-06-30

Formato bitxia du Markuletak eta Zalduak argitaratu duten Ipuin euskaldunak izeneko liburu hau. Berez ez da bi idazleren artean idatzitako liburu bat, baizik-eta izen bereko bi liburu, batera argitaratuak. Formatoak berak adierazten du hori, bataren kontrazala bestearen azala delarik. Azken urteotan korronte berritu bat agertzen da kondagintza, “neokostrunbrismoa” edo dei litekeena. Bi ildo nagusitan banatuta agertzen da, gainera. Alde batetik, neokostunbrismo “kutrea” (era sinple batean azaltzeko, errealismo zikinaren literatur ereduak imitatzetik sortzen dena) eta, bestetik, ironikoa: kostunbrismo klasikoaren moldeak gaurko gizartean eta ikusmolde modernoekin aplikatzetik datorrena. Zalduaren ipuinak azken mota honen adibideak iruditzen zaizkit. Euskal fauna moderno tipiko-topikoan agertzen diren osagaiak (militanteak, euskaltegiak, etab.) esku ironikoz jaso ditu, ipuin dibertigarriak egiteko. Markuletaren ipuinen kasua piska bat desberdina da. Honen asmoa ez da, nire ustez, euskal fauna topiko hori deskribatzea. Baina hainbat elementu hartzen ditu handik, irakurleari ixiltzen zaion tabu baten inguruan istorioak egiteko. Ikuspegi bikoitz honekin bi idazleok Euskal Herriko irudi osatu bat eskaini digute, oso ondo idatzita gainera.