kritiken hemeroteka

8.121 kritika

Azken kritikak

« | »

Egonean doazen geziak / Joxerra Garzia / Alberdania, 2000

Hazia ereiten duen gezia Oier Guillan / Gara, 2001-03-31

Arma arinak dira geziak. Beren jomugara zuzentzen dira albo-kalterik eragin gabe. Geziaren zauria ezin zehatzagoa da ordea. Zauri ezerosoa, jarraia, sakona. Joxerra Garziak tankera guztietako geziak bildu ditu metaforismoen bildumatik jaurtitzeko. Egonean doazen geziak dira Garziarenak, egonean datozen zauriak haienak. Ondorio bitxia sortzen dute geziok baina: gogoetaren zaurian azkura txertatzen duten geziak dira, alegia, jakin-nahiaren hazia ereiten duten geziak.

Eskuan hartu orduko, ezohiko liburua iruditu zaigu Egonean doazen geziak. Izan ere, gomendioa jaso edo emateko orduan sailkatzen zaila suerta badaiteke ere, irakurleok tarteka eskertzen baititugu ezohiko proposamenak. Horien artean sar genezake Joxerra Garziaren liburu hau. Genero eta estilo nahasketatik abiatuta, funtsean aforismoen itxura hartzen duen bilduma da honakoa. Aforismoetan edukiak berebiziko indarra hartu ohi du eta bilduma honetan Garzia beren gogoetarako xedea guztiz bete dezaten saiatzen da.

Oinarrizko planteamendutik jada bestelako kutsua hartzen du liburuak. Autoreak gezi jaurtiketaren metaforaren gainean atondu du liburuaren egitura. Bertan aforismoaren izenburua gezi-muturra litzateke; aforismo bakoitzeko testua, geziaren gorputza; liburua osoki, geziaren jaurtiketa. Horregatik, hain zuzen ere; atalen ordena: lau, hiru, bi, bat-zero… jaurtitzeko unea adieraziz. Baina edozein geziren jaurtiketan bada funtsezko beste osagai bat: xedea. Geziek, kanoiek ez bezala, xede zehatza behar dute beren eragin zorrotza zartatzeko. Irakurleok gara liburu honetako gezien xedea, gugan azkura sortzea dute amets, eta autoreak berak aurrez sentitu duen azkura txertatu nahi digu. Horretarako modu aske batez izkiriatu du Joxerta Garziak liburua, aske utzi nahi baitu neurri berean irakurlearen erantzuna.

Poesia eta prosaren mugak gogoko ez eta metaforismo gisa azpititulatu du autoreak liburua. Palinpsesto delakoa du abiapuntu, alegia, testu bakarra ageri den lekuan bi testu izatea; egileak noizbait zerbait eragin dioten testuak hartu ditu bereak idazteko. Hortik, meta-aforismoak, aforismoen gaineko aforismoak. Hortik, irakurleari gauza bera egiteko luzatzen dion gonbita ere.

Gezi arinak bere ibilbidean, eragin zorrotzekoak helmugan, arlo ezberdinak jorratzen baititu egileak atalotan. Lehenik eta behin, hitzaren garrantziatik abiatzen da, idaztearen bidegurutzean zeharka, komunikazio prozesu oso baten garrantzia azpimarratuz. Liburuaren beraren oinarrian aurki genezake planteamendu hau: hitzarekiko maitasuna, forman eta bereziki edukiaz. Hitzaren formatik abiatzen da hitzaren mugak gainditzeko, konnotazio hutsetik harantz, komunikazio zuzena du xede, poesia zuzena. Bigarrenik, hitza eta poesia bizitzari estuki loturik agertzen zaizkigu, baina bizitzaren alderdi gertu baten ikuspegitik. Egunerokotasuna oinarri, gauza xumeek, hitzez adieraztean, izan dezaketen zentzu zabala. Hirugarrenik autoreak alderdirik gordinena eskaintzen digu, inguruko errealitateari loturiko bere ikuspegi garratza. Erreferentzia gisa agertzen zaizkigu bertan Joseba Sarrionandia eta liburu honekin punta komunak izan ditzakeen “Hitzen Ondoeza” gogoangarria, autoreak berak itzulitako Bertolt Brechten “K. jaunaren kondairak” eta Gabriel Aresti bera. Laugarren urratsean orokorrera jotzen du berriz autoreak, munduaren ikusketa zabalago batera, mundua nork betr burua ulertzeko baliabide gisa ulertuta.

Joxerra Garzia bere esperientzia propioetatik abiatzen da idazle eta irakurleen artean zubi bat eraikitzeko. Liburuko testuak nork bereak egiteko gonbita, komunikazioa eta gogoetarako saioa jakin-nahiaren azkura piztu nahi duten gezien bidez. Bide horretatik ekarriko duga liburuko esaldi bat gogora: “Hitzez hitz esaten denaren eta hitzez beste esaten denaren arteko tentsioan, horixe dugu koxka”. Eta hortxe, hain zuzen ere, irakurle gosetiaren erronka.

Azken kritikak

Alaska
Castillo Suarez

Irati Majuelo

Poesia bizitzeko eta sentitzeko modua da
Karmele Igartua

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pantailen garaipena
Iñigo Martinez Peña

Jon Martin-Etxebeste

Axularren gerizapean
Kepa Altonaga

Asier Urkiza

Emakume bat
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Atsoa
Victor Catala

Joxe Aldasoro

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Lur gainean, itzal azpian
Leire Milikua Larramendi

Irati Majuelo

Gu gabe ere
Itziar Ugarte Irizar

Mikel Asurmendi

Alaska
Castillo Suarez

Jon Martin-Etxebeste

Alaska
Castillo Suarez

Maddi Galdos Areta

Puskak
Irene Pujadas

Asier Urkiza

Norberak maite duena
Miren Billelabeitia

Nagore Fernandez

Beirazko kanpaia
Sylvia Plath

Hasier Rekondo

Artxiboa

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

2022(e)ko iraila

2022(e)ko uztaila

2022(e)ko ekaina

2022(e)ko maiatza

2022(e)ko apirila

2022(e)ko martxoa

Hedabideak