kritiken hemeroteka

8.475 kritika

« | »

Jalgi hadi plazara / Itxaro Borda / Susa, 2007

Ez hain ‘road movie’ zoroa Alvaro Rabelli / El País, 2007-07-23

Ia hamaika urte igaro behar izan dira egungo euskal literaturako detektiberik ospetsuenetako bat, Amaia Ezpeldoi, berriro lanean ikusteko. Igaro diren urteak ez dira alferrikakoak izan Bordaren pertsonaia kuttunarentzat, urteok ekarritakoak, inguruko testuinguruak aldatu ahala, ezinbestez isla baitu pertsonaia honen garapenean, egilearen beraren iritzi eta ikuspegietan duen bezala.

Amaia Ezpeldoi, detektibe rural, pagano eta andrekoitzat jotzen duten hori, inoiz baino dibertituago eta burugabeago agertzen da Jalgi hadi plazara eleberri honetan. Itxuraz baina. Amaia Ezpeldoik, orain arteko Iparraldeko lurraldeak utzita, Bilbon abiatu beharko du Gexan Hiriart euskaltzaina aurkitzeko ikerketa. Ikerketa abiatu orduko konturatuko da Iparraldeko beste hiru euskaltzain, denak apaizak, galdu direla.

Bidean ikertzaileari beste pertsonaia ezin xelebreago batzuk gehituz joango zaizkio: Carmen bere maitalea eta nobela arrosen idazlea, Haizemin transexuala, Estevez ertzain galiziarra, Zokil neska armatua… Koadrila bitxi horrek Thunderbird nahiko sataniko batean Euskal Herriko muga periferikoetan barrena joko du lau euskaltzainen xerka, berauen desagerpenaren kausa misteriotsua euskal literaturaren klasiko baten inguruan datzala.

Horrela, serial-killer eta guzti gordetzen duen eleberri hau benetako road-movie bihurtzen da, Mozarten Requiemen soinu bandapean. Tramak erabat irrigarri irudi lezake, bai itxuraz baino ez, arestian genioen bezala. Izan ere, liburuak marrazten duen bidaia, Isturitzen hasi eta Bardeetan amaituko den bidaia, eremu sinboliko bihurtzen da Amaia Ezpeldoiren bitartez Itxaro Bordak eskaintzen dizkigun hausnarketetarako: Iparralde eta Hegoaldearen arteko harremana, euskararen galera, politika, literatura, askatasun sexuala…

Ohikoak izanagatik ere, garatuago eta beteago azaltzen zaizkigu Jalgi hadi plazara honetan. Esan genezake protagonista bera askatasun bidaian murgiltzen dela, orain arteko Iparraldeko mugak, fisikoak zein sinbolikoak, gaindituko ditu Euskal Herriko alde bien arteko harremanez beste ikuspegi bat proposatuz eta hirian, Bilbon hain zuzen, bere aukera sexualaren kontzientzia osoa aitortuko du. Jalgi hadi plazara liburu askatzaile eta baikorra da, su-etenak iraun bitartean idatzia.

Azken kritikak

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi

Asier Urkiza

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Nagore Fernandez

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Aiora Sampedro

Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Jon Jimenez

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Asier Urkiza

Girgileria
Juana Dolores

Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin

Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

Hedabideak