« Argia eta itzala | Nobela historikoa »
Mailuaren odola / Aingeru Epaltza / Elkar, 2006
Historia hutsetik harago Alvaro Rabelli / El País, 2007-06-25
Ez da erraza izaten historia-eleberriak idaztea genero honek dakartzan arriskuak bildu gabe. Generoak, bere arrakastaren seinale, milaka irakurle ditu munduan barrena, akzio, historia eta epika irakurtzeko gose direnak, eta aldi berean, liburuok dituzten dohain literarioekiko exijentzia gutxi planteatu ohi dutenak.
Aingeru Epaltzaren Mailuaren odola eleberriak, etorriko den trilogia baten lehen aleak, kontrara, ederto erakusten digu historian oinarritzen den kontakizunak urrunago jo dezakeela, zer edo zer gehiago eskaintzera jo behar duela nahitaez, are gehiago kontuan hartzen badugu, kasu honetan bezala, badatorrela egile-eleberriak idazten iaioa den idazle baten eskutik.
Epaltzak epikotasun eta manikeismo oro uxatu ditu aurkezten digun testuinguru historikoa jorratzean. Testuinguru hori XVI. mendeko Nafarroan gertatzen da, 1512ko konkistatik mende amaiera aldera, Nafarroako erresumak iraun zuen arte.
Tarte horretan hamaika gertakarik harilkatzen dute liburua: Nafarroa Garaia berreskuratzeko saio ustelak, erreforma eta kontrarreformaren zurrunbiloak, erlijio gerrak… Gertakariok ongixko dokumentatuta eta deskribatuta daude, beraz, aukera ezin paregabeagoa Euskal Herriaren historiaren bidegurutze garrantzitsu batez jabetzeko.
Baina, Epaltzak ahalegin handia egin badu eleberria egoki girotzeko, ez da txikiagoa fikzioaren alde egin duen lana. Joanes Mailu liburuko protagonista nagusiaren eskutik, egileak ahalegin handia egin du pertsonaien izaera, jokaera eta ideiak agertzeko.
Berorrek sendotzen du liburua pasarte historiko hutsak izango liratekeenen aurrean. Fikzio ahalegin horretan nabarmentzekoa da sasoi horretako euskal kulturaren protagonistei emandako papera, esaterako Axularri, zeinek Joanes Mailuren eskuizkribuak jasota liburuaren istorioa abian jartzen duen.
Hizkuntzan ere nabarmentzen da Epaltzak sasoia behar bezala girotzearren egin duen saio eskerga, horretan nabarmen-nabarmena da euskal autore klasikoen ekarria, garai hartakoena hain zuen.
Hortaz, liburu guztiz gomendagarria orain udan irakurtzeko. Hori bai, argitaletxeak ahalegintxoa egin beharko luke beste azal txukunago bat izan dezan.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Asier Urkiza
Paziente isila
Alex Michaelides
Nagore Fernandez
Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Mikel Asurmendi
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Jon Jimenez
Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz
Amaia Alvarez Uria
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Aitor Francos
Urrats galduen hotsa
Luis Garde
Jose Luis Padron
Simulakro bat
Leire Ugadi
Ibon Egaña
Bigarren sexua
Simone de Beauvoir
Mikel Asurmendi