« Kaxa hutsarekin jolasten | Itsasoko aldetik »
Marearen erraietan / Jose Inazio Basterretxea / Alberdania, 2006
Istorioak badu berezko tornuia! Mikel Asurmendi / Irunero, 2007-05
Informazio zientzietan aritua eta aditua da Marearen erraietan eleberriaren idazlea. Literatur egilea aski berria dugu edo ezezagun samarra: Jose Inazio Basterretxea Polo. Fikzioa landua du nobela labur batean alabaina: Falo zantarra, Joane Barolo izengoitiz. Orduko zantar hura bezain eztia da honako hau.
Marearen erraietan sartzea erabaki baduzu, hartu denbora eta patxada. Ni neroni, halabeharrez edo presa beharrez —presa irratsaio baterako liburuaren gidoia modu azkar samarrean prestatu beharrak eragin zidan—, lehen murgiltzean ito larrian ibili nintzen. Hori batetik.
Bestetik, nobela honen erritmoa eguneroko bizitzaren erritmoaren bestelakoa dela esango nuke, baita bizitzaren erritmoaren beraren aurkakoa dela ere ausartuko naiz esaten.
Eleberri batzuek harrapatu egiten zaituzte eta azkar eramaten, gaiak edo prosak bultzatua. Honetan, gaia bizitza da, hau da, pertsonen bizikidetza, eta zehatzago bikoteen arteko harremana. Alta bada, garatzen den erritmoa ez da estresagarria. Eta gure bizitza estresagarria dela esango nuke, “gure” mendebalde honetan, alegia. Aitzitik, eleberriaren erritmoa goxoa da, eztia. Salbuespen nabarmen batekin, “Hondartza lehor” izeneko atalean edo pasartean deskribatutakoa. Nik uste.
Salbuespenak salbuespen, Jose Inazioaren prosa, itsasoko marearen erraietatik jalgia dela esango nuke. Erraietatik jalgitzen den guztia koleraz jalgia dela pentsatu beharko (ge)nuke, eta itsasoa barea hala nola ankerra izan ohi denez, itsasoaren izaeraren araberako prosa erritmoa aurkitu beharko (ge)nukeela.
Basterretxearen prosak kulunkatu nau bereziki, hainbatetan olatu eztien erritmoan nindoala sentitzeraino, batzuetan jitoan —doan txalupan— nindoala amesteraino. Arrisku puntu hori kausitu diot eleberriari.
Gainerakoan, gaiak gatibatu nau edo gatibatuko zaitu irakurle hori. Mendian gertatutako pasadizotik abiatuta, goietatik bertatik jaitsi eta hirian ederto murgilduko zaitu egileak: Bartzelonako eta Bilboko itsasoko urak ederto ezagutzen ditu Jose Inaziok.
Bizitza dela gaia, esan dut. Egilea bizitzaren sakonetan murgildua eta esperimentatua dela esango nuke. Bizitzaren ifrentzua heriotza izaki, herioa sutsu sentiaraziko dizu ondo harilkatu eta ehun duen istorioak. Bizitza barneraino transmititzen dizun moduan halaxe sentiaraziko ere herioaren presentzia.
Istorio hitza aipatu dut, bereziki Paulok, Irunek eta Lorek protagonizatua. Istorioak azkeneraino gordetzen du literaturak exigitzen edo behar duen tentsio puntua. Ez dira protagonista bakarrak horregatik. Euren alboan badago laugarren protagonista bat: Madalen. Madalenek ematen dio istorioari behar duen tonua. Tonua edo tornuia esan beharko (ge)nuke?
Ez nuke erreseina ele joko erraz batez bukatu nahi, baina, hara, Marearen erraietan izeneko istorioak badu berezko tornuia.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo