kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Larrialdietarako irteera / Txuma Murugarren / Paper Hotsak, 2006

Bideo-klipak eta mugak Jon Kortazar / El País, 2007-04-08

Iuri Lotman kritikako teoriagileak eta Tartuko eskolako buruak adierazten zuen muga beti dela kulturako toki aberatsa. Muga toki berezia da, han kultura bi lotzen direlako. Mugen esploratzaile bihurtu da Txuma Murugarren (Errenteria, 1964) musikaria, musika eta literaturaren arteko mugan. Han ez dago notarik, ez dago letrarik… han zentzua besterik ez dago.

Postmodernitatearen lehen zantzuak heltzen zirenean, polaroidak egitea zen gakoa: Suso de Torok Polaroid liburua atera zuen, Rafael Vallbonak Zapata italiarrak, bideo-klipen estetikan beren beregi oinarrituriko ipuin bilduma. Oinarri eta dena zen hizkuntzen arteko mugen igeriketa-lana. Argazkien lana igaro bada ere, bideoklipetan aritzea ez da arraroa izan generoen arteko elkarrizketa hauetan.

Txuma Murugarren Sasoi ilunak pop-taldearen buru izan zen 90eko hamarkadan; taldea desagertu zenez geroztik, bakarkako zenbait disko kaleratu ditu. Abestietan oinarrituriko ipuin liburua atera du Larrialdietarako irteera izenburupean. Ipuina da larrialdirako erabiltzen den lehen irteera eta larrialdietan egiten den bezala, hitz egitea, kontatzea lasaigarri bihurtu da pertsonaien —eta idazlearen— egoerei erantzuteko orduan.

Kantu baten aipamenak ematen die izena ipuinei. Baina ipuinak kantara hurbiltzeko estrategia desberdinak erabiltzen ditu. Batzuetan kantuaren azalpen luzea da. Besteetan, gehienetan, kantuaren tonua eta giroa da ipuinean nagusitzen dena. Hurbiltzeko era bi behintzat, edo kantua aitzakia da, eta orduan ipuinak bere bidea hartzen du, edo kantua oinarria da eta orduan ipuina morroia dugu. Denetan baina, ipuinak bere joera berezia agertzen du. Tartean, kantuen aipamenik gabe diren ipuinak ere badira, mugarri gisa edo. Eta kantuen aipamenik ez duten ipuinoi arreta jarri behar dio irakurleak, eurak baitira zentzuaren bidegileak.

Bada beste ohar bat liburuaren aurrean kontutan izan behar dena. Ipuin asko egunkarietan agertu dira eta kazetaritza literatura bihurtzeko joeran kokatu da Txuma Murugarren, beste askok egin duten bezala, Iban Zalduak gure artean eta Juan José Millásek beste eremuetan. Baina kontu horietan denek dakite gupidarik gabe igaro behar direla ipuinak aldizkaritik liburura.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak