kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Beñat Dardo / Joxan Oiz / Susa, 2006

Bizitza eta historia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2007-04-06

Nola kontatu historia bat, bera ezaguna denean? Eta, egia esatera, kontatzen diren historia asko ezagunak dira, neurri batez bederen. Dena dela, beti izaten da alderdiren bat edo beste ezezaguna, ezagutzaren begietatik aparte samar geratzen dena, argirik gabe, edo ilunpe osoan. Historia eta bizitza antzekoak dira, neurri batez. Zenbat eta bizitzaz gehiago dakigula uste eta orduan eta kaskarragoa gure jakintza. Agerikoa finkatzen zaigula sinetsi eta horrek ere ihes egiten digu, gelditzeke. Historia bat ezaguna denean, xehetasunei lotzen zaie historia hori taxuz kontatu nahi duen narratzailea. Bizitzak ere, askotan, narrazioaren legeei egiten die men.

Etxepareren bizitzako pasarterik gehienak, edo nagusienak, ezagunak direlakoan bizi gara. Etxepare, pertsonaia literarioaz aparte, heroia baita, gure letren heroia, heroi ezagun eta goraipatua. Ez zaio gertatzen heroi ezezagunei gertatzen zaiena. Oroitarria ipintzen zaie gainean eta anonimatua azpian, edo alderantziz, ez dakit.

Joxan Oizek eleberri interesgarria idatzi du, Etxepare pertsonaiatzat harturik. Interesgarria diot, Etxepare bizi izandako garaia ederki ekarri baitu orriotara. Gerra ondorengo denboraldia da bera, sinesmenak oro kolokan jarri direnekoa, erregeekiko leialtasunak barne. Mugako garaia da; Erdi Aroa amaitzen ari da, eta beste zerbait berrigoa hazten, inork ez dakielarik zertan den edo zertan izango den. Inprentaren sorrerak munduaren ikuspegia aldaraziko du. Letra idatziak ezpataren indarra hartuko du poliki, eta letragizonak, gerlariak bezain arriskutsu bilakatuko dira, denbora aurrera ahala.

Garazi herria mugako herria izan zen, eta jabe bat baino gehiago ezagutu zituen. Etxepare ere mugako gizona izan zen, oin bat iraganean eta bestea geroan pausaturik baitzituen. Herri kantutegiari beha, kantutegia berria sortu zuen, Linguae Vasconum Primitiae. Bada liburuan pasarte bat aski esanguratsua. Zenbaitzuek bere bertsoak hartu eta lau haizetara zabaldu dituztela jakiten du Etxeparek, alegia plagiatu egin dutela. Ez zaio besterik bururatzen plagiatzaileak zigortzea baino. Oso modernoa, bai. Modernoegia, agian.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak