kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Beñat Dardo / Joxan Oiz / Susa, 2006

Bizitza eta historia Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2007-04-06

Nola kontatu historia bat, bera ezaguna denean? Eta, egia esatera, kontatzen diren historia asko ezagunak dira, neurri batez bederen. Dena dela, beti izaten da alderdiren bat edo beste ezezaguna, ezagutzaren begietatik aparte samar geratzen dena, argirik gabe, edo ilunpe osoan. Historia eta bizitza antzekoak dira, neurri batez. Zenbat eta bizitzaz gehiago dakigula uste eta orduan eta kaskarragoa gure jakintza. Agerikoa finkatzen zaigula sinetsi eta horrek ere ihes egiten digu, gelditzeke. Historia bat ezaguna denean, xehetasunei lotzen zaie historia hori taxuz kontatu nahi duen narratzailea. Bizitzak ere, askotan, narrazioaren legeei egiten die men.

Etxepareren bizitzako pasarterik gehienak, edo nagusienak, ezagunak direlakoan bizi gara. Etxepare, pertsonaia literarioaz aparte, heroia baita, gure letren heroia, heroi ezagun eta goraipatua. Ez zaio gertatzen heroi ezezagunei gertatzen zaiena. Oroitarria ipintzen zaie gainean eta anonimatua azpian, edo alderantziz, ez dakit.

Joxan Oizek eleberri interesgarria idatzi du, Etxepare pertsonaiatzat harturik. Interesgarria diot, Etxepare bizi izandako garaia ederki ekarri baitu orriotara. Gerra ondorengo denboraldia da bera, sinesmenak oro kolokan jarri direnekoa, erregeekiko leialtasunak barne. Mugako garaia da; Erdi Aroa amaitzen ari da, eta beste zerbait berrigoa hazten, inork ez dakielarik zertan den edo zertan izango den. Inprentaren sorrerak munduaren ikuspegia aldaraziko du. Letra idatziak ezpataren indarra hartuko du poliki, eta letragizonak, gerlariak bezain arriskutsu bilakatuko dira, denbora aurrera ahala.

Garazi herria mugako herria izan zen, eta jabe bat baino gehiago ezagutu zituen. Etxepare ere mugako gizona izan zen, oin bat iraganean eta bestea geroan pausaturik baitzituen. Herri kantutegiari beha, kantutegia berria sortu zuen, Linguae Vasconum Primitiae. Bada liburuan pasarte bat aski esanguratsua. Zenbaitzuek bere bertsoak hartu eta lau haizetara zabaldu dituztela jakiten du Etxeparek, alegia plagiatu egin dutela. Ez zaio besterik bururatzen plagiatzaileak zigortzea baino. Oso modernoa, bai. Modernoegia, agian.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak