kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Zakur kale / Harkaitz Zubiri / Susa, 2007

Mendeku isilak Ibon Egaña / Berria, 2007-03-25

Literaturan, kasu honetan ipuingintzan, autore eta liburu berri bati berri, fresko iriztea ez da gutxi, ziurrenik, eta hala iritzi dio irakurle honek Harkaitz Zubiriren Zakur kale ipuin bildumari. Eta susmoa du azken urteetan ipuingintza ulertzeko modu zehatz bat —giro intimistakoa, Carver etiketa erraz jartzen zaiona— nagusitu dela gurean eta molde horri jarraituz egindako lan zuzenak erruz-edo publikatzen direla. Irudipena du, halaber, gatazka sozialak eta lan alorrekoak —ez hain politikoak, politikaren zentzu murrizgarrienean— jorratu nahi direnean maiz jotzen dela iraganera, dela nostalgiaz dela banaketa manikeoak onargarriago-edo egiten zaizkigulako. Horregatik irakurri du gustura irakurle honek ausarta iruditu zaion Zakur kale, besteak beste, gaur egungo Donostian —hori ere ezohiko— gertatzen diren tentsio soziolaboral, arrazazko eta bestelakoak modu oso sinesgarrian eta gertukoan birsortzen dituelako, gatazka edo politikari gure literaturan egin ohi zaizkion irakurketetatik bestelakoak proposatuz.

Gaurko Donostiaz ari da Zubiri, eta, zehatzago esanda, gaurko Donostiako burgesiatxoaz eta haren baitako zakurkeriaz, ustelkeriaz, faltsukeriaz, hipokrisiaz, boterekeriaz… Enpresaren inguruan garatzen diren harremanez —pertsonal, afektibo edo profesionalak— egiten du gogoeta Zubirik, eta jendartearen erretratu zorrotz, kritikoa da orriotan egindakoa, ez konplazientea. Pertsonaia galeria aniztuna dabil liburuko orriotan barrena: enpresagizon ertaina, haren seme-alabak, etorkinak, lanean ikusezin diren hasiberriak, lapurrak… Eta haien artean garatzen diren istorioak ere askotarikoak dira, nahiz batasun hariak enpresaren eta lanaren ingurukoak diren nagusiki: badira bikote-harremanei buruzkoak, lagunartekoak, familia barrukoak… Guztietan ere azaltzen da, modu saihestezinean, zakurkeria bere forma anitzetan. Pertsonaiak harrapatuta daude gizarte ordenak ezartzen dituen joko-arauetan (dei diezaiegun zakurkeriaren joko-arauak) eta ez dute lege horien baitan jokatzea besterik. Egiten dute protagonistek ahaleginik bortxa sistemikoak itotako mundu horretan duin izateko, burua altxatzeko, baina maiz bide bakarra dute horretarako: mendeku isila. Haien kontra erabili den ustelkeria, azpijoko horri buelta eman eta beraiek bihurtzen dira orain zakurkeriaren eragile. Ez dute asmorik, ez indarrik, ez kemenik bestelako balioen bidez modu agian xaloan egia bilatzeko edo gizartean justizia egiteko. Begia begi truk bihurtzen da lege, eta on eta gaiztoen banaketa manikeoek ez dute gehiago zentzurik.

Gaur egungo gizartearen ikuspegi orokor bat eman nahi duen gisa honetako liburu batek, batasun hari finekin lotutako pertsonaia eta harremanen galeria bat aurkezten duen narrazio bildumak, izan ohi du arriskurik, eta horien artean bat, liburuak amaieran katalogo itxura izatea dateke; alegia, gizartearen luze-zabala erakutsi beharrez, pertsonaia tipoak modu axalekoan biltzea. Alabaina, ez da horrelakorik gertatzen Zubirirenean, pertsonaien eta egoeren galeria bat azaltzeko intentzioa garbia den arren, irakurleak ez baitu katalogo baten aurrean dagoelako irudipenik, modu naturalean eta ez axalekoan txertatzen baitira pertsonaia diferenteak narrazioen harian. Egia da, alabaina, eta hemen topatzen diet narrazio hauei baina bat, eman nahi den gizartearen ikuspegiak bideratu egiten duela, agian modu agerikoegian zenbaitetan, narrazioaren ildoa; alegia, idazlearen intentzioek pisatu egiten dutela narratzaileen, eta baita pertsonaien elkarrizketen —esplikatiboegiak batzuetan— gainean ere.

Oso kontuan izateko opera prima, edonola ere.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak