« Gerra | Iturrino Handia Hasier Etxeberriarekin berbetan »
Rimmel / Koldo Izagirre / Susa, 2006
Aita-alabak Aritz Galarraga / Gara, 2007-03-17
Marie Darrieussecq idazle baionesak Le Bébé literatur lana idatzi zuen 2002an. Ondorengoak harritzen zuen bera: “haurtxo gutxi agertzen da literaturan, zergatik?”. Eta ama izatearen esperientziak kitzikatuta idatzi zuen aipatu liburua. Koldo Izagirrek ere alabari kantatzen dio azken poema bilduman, Rimmel izenekoan, jaiotzearen unetik beretik (“ez naute gomitatu erditzearen lekuko harro izatera”), koxkortzen den arte (“mahatsak hartu du heineko hartzidura”). Darrieussecqek hala azaltzen zuen bere hautu literarioa: “umea: seguru hor badela zerbait bilatzeko, zerbait ulertzeko”. Eta Izagirreren azkenak erakusten digun bezala, bada bai literaturarako interesgarri den zerbait. Hitz gutxitan esanda: alabaz hitz egiteak aitaz, aitatasunaz, bizimodu eta bizipen berri batzuetaz hitz egitea ere badakarrelako.
Liburuaren banaketa lau ataletan egina da eta, esan bezala, progresio kronologikoari jarraitzen zaio. “Hezur ondoko mami” lehen atalean, alaba jaioberria da ardatz, bere munduratzeak eragiten duen lurrikara: “zertarako haur berri bat mundura? / lagunen galderak nolako mindura! / ez daukat beste erantzunik: / berak nahi zuen, guk genuen gura!”. Aita-amen beldurrak agerian geratzen dira (“zer izan dun hori? / ez duk entzun?”), baina ikasbide ere bilakatuko da alabatxoa: “asko dizkiozu irakatsiko / ama kantari jarri duzu/ bularra hartzen diozulako / masail beteko esne-musu”. Bigarren atal batean, “Nola jaso ote zuen harria trikuak” deiturikoan, alabaren lehen urteek hartzen dute leku, lehen kanta eta jolasek, erantzunik gabeko lehen galderek: “beso bik hartzen didate burua / estaltzen dizkidate begiak / —nor naiz?”. Anekdotatik sortuak dirudite testuetarik hainbatek: “bazoaz gure oinetakoetan/ otsoaren oihanean barrena”.
“Ur gazia zara” atalak, hirugarrenak, dagoeneko koxkortzen hasia den alaba erakusten digu, haur izaeratik baduena (“Irakaslearen sexu heziketa” poema), baina are gehiago helduenetik (“amaitu dira hartzatxo urdina/ eta lo aurreko ipuina // hiltzaile heldu zen lehen zigarroa / gorpu kirastu bat da haurtzaroa”). “Laster gure alaba zu bezalakoa izanen da” azken atalean, ordea, alaba nerabezaroan da, bete-betean, aitagandik gero eta urrunago: “jadanik ez goaz karrikan eskuz esku / lagunik ederrenak ginenean bezala / jadanik ez zara aitatxoren alaba”. Eta horren mina, noski, jasoko du irakurleak: “munduan beti egonen da maite duguna oroitaraziko digun zerbait”.
Orain arte erabili ditugun adibideek pista batzuk ematen badizkigute ere, ezin aipatu gabe utzi Rimmel poema sorta berezi egiten duten ezaugarriak. Hala, Izagirrek darabilen hizkerak asko du haur literaturan erabili ohi den horretatik: errima, erritmo, errepikapen, hitz-jolas, asmakizun eta abarrez gainezka dugu liburua. Bai eta animali, naturako elementuz beteriko iruditeriaz ere. Alabaren nagusitzearekin batera, poemak ere koxkortu egiten dira, konplexuagoak bilakatzen. Bai bederen, kezka eta hausnarketa aldetik. Eta kurioski, azken atalekoak egin zaizkit poemarik osoenak, lehen atalekoekin batera baina. Lehen atal horretan agertzen baitira argien, guraso berrien poz eta beldurrak, alaba munduratzeak suposatzen duen erronka.
Aipatu dugu alabaz aritzeak, aitaz aritzea ere badakarrela. Gustatu zaigu horregatik Izagirrek erakutsitako zintzotasuna, aitatasun klasiko horretara makurtu nahi ez izate hori: “mila ipuin berri / dauzkat barruan orain / zuri beldur eragiteko”. Gustatu zaigu bakan izateagatik gomendagarri den Rimmel hau.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez