kritiken hemeroteka

8.485 kritika

« | »

Iturrino Handia / Hasier Etxeberria / Susa, 2007

Iturrino Handia Hasier Etxeberriarekin berbetan Mikel Ayerbe / Berria, 2007-03-18

“Misterioak beti daki gordetzen mamia”. Iturrino Handia nobelako esaldi bat da, Hasier Etxeberriaren azken nobelatxotik ateratakoa. Nobelatxo hitza erabili baitu idazleak berak liburu hau izendatzeko. Eta erabat ados nago (gainera, horrela ez dago narrazio luzea edo nobela motza den eztabaidatu beharrik). Nobelatxoa, baina inolaz ere gutxietsi behar ez dena.

Cosme Iturrinoren gorabeherak kontatzen dira liburu honetan: gorputza hiru zatitan banatzen zuen kaxaren asmatzaile eta ospe handiko mago izatetik, egungo eskale itxurako gizon zarpailaren ibiliak biltzeraino. Cosmeren bizitzako mugarria zirkuaren gainbeherak markatuko du, eta bizi berri bati ekin beharko dio. Baina kontaketa ez da batere lineala, gogoetek nekez jarraitzen dutelako hari bakar bat. Eta horrela korapilatuko dira Iturrinok inguruan izan dituen pertsonaien kontuak ere. Batzuk idazleak asmatuak: Belle eta Anne, Josetxo Plasma, Don Valentin, zirkuko lagunak… eta beste batzuk errealitatetik fikziora eramandakoak: Orson Welles, John Huston, Oja Kodar edo Hasier Etxeberria bera. Izan ere, Hasier Etxeberria izango da kontaketa guztia bildu eta argitara emango duena, narrazioaren baitan kazetari lanak egiten ari den pertsonaian haragituz.

Joko honekin errealitatearen eta fikzioaren mugak lausotu nahi izan ditu Etxeberriak. Liburuaren aurkezpenean hezur-haragizko Cosme Iturrino aurkezteak ere helburu hori izango zuen. Baita aurkezpen amaieran Iturrinok berak Etxeberriaren hitzei gaineratu zien “Gezurti!!!” hark ere. Baina jokoak hori besterik ez dira, eta egia esanda, liburutxo honetako Iturrinoren unibertsoa errealitatetik oso urrun gelditzen dela esango nuke. Baina irakurketa atsegin baterako hori ez da gabezia bat. Kontatzen diren gorabeherak sinesgaitzak izanik ere, neurri bat mantentzen bada, liburuak funtziona dezake.

Neurri egokia aurkitu baitut Etxeberriaren liburuan. Esperpento eta zirku batetik ateratako pertsonaia horiekin (eta pertsonaia guztiak sartzen ditut zaku horretan, benetakoak eta asmatuak) istorio are zentzugabeagoak eta sinesgaitzagoak asmatzeak dirudi errazena. Eta idazlea ez da tentazio horretan erortzen (salbuespena Ojaren afari bitxiko eszena izan liteke). Ostera, pertsonaia bitxi hauekiko gertutasuna bilatzen dela esango nuke, zirkuko munstroen sentiberatasuna azaleratzen denean kasu. Plasma zerbitzariaren galdera zentzugabeek, esaterako, irakurlea bereganatu egiten dute irribarrea sorrarazi ondoren.

Baina itzul gaitezen hasieran hona ekarri dudan nobelako esaldira: “Misterioak beti daki gordetzen mamia”. Liburu honetan ere bada idazleak, magoek bezala, amaierara arte maukapean gordetzen duen trikimailu bat. Bukaeran gertaera bat dago, intriga pixka bat, irakurlearengan misterio pixka bat sortzeko nahikoa izango dena. Eta kontua nola argituko den jakin nahi duen irakurleak, Iturrinoren kontaketa xelebre nahiz entretenigarriari jarraitzea beste modurik ez du. Liburu osoko kontaketa, gainera, Iturrinoren bakarrizketa luzea izango da, baina bakarrizketa baten aurrean gaudela ahaztuko dugun moduan idatzita dagoena.

Asko gozatu dut nobelatxo honekin. Mokadu batean irensteko liburua izanik, ez da indigestatzen, eta egunak pasatu ahala, aho-zapore onak hor jarraitzen du. Are gehiago, Hasier Etxeberriaren azken bi eleberrietan aurkitu ez nuen oreka topatu dut liburu hau irakurtzean.

Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak