kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Zalditeria Gorria / Isaak Babel (Olga Mtz. de Marigorta / Roberto Serrano) / Alberdania-Elkar, 2006

Gerra Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2007-03-16

Isaak Babel, Odesako judua, 1920an Semyon Budionni kosakoaren erregimentuan sartu zen, poloniarren aurkako gerran. 1925ean, esperientzia horren fruitu, Zalditeria Gorria argitaratu zuen, gure mendebaldean argitaratu den ipuin-libururik onenetakoa. Judu bat kosakoen artean, kontraesan handia, garai hartan, eta kontraesan horixe da, hair zuzen, ipuinen oinarri eta akuilu. 1928an, Budionnik berak Babel salatu zuen. Burges txikiaren ikuspegia islatzea izan zen salaketaren oinarria, judu izatearenaz gainera. Libre atera zen, Gorkyk Babelen aldeko lana hartu zuelako, baina urte horretatik aurrera, diotenez, irtenbiderik gabeko bidean sartu zen. Isilik iraun zuen denboraldi batez, isiltasunera kondenaturik, beste idazleengandik aparte. 1935ean antzerki lan bat idatzi zuen, baina antzokietatik kendu zuten. Zinegidoia idatzi zuen, Eisensteinekin batera, baina zentsurak ez zuen onartu. Isiltasuna haren elikagai bihurtu zen. Ipuin bat idazten bazuen, baze kien inork ez ziola argitaratuko. 1939an atxilotu egin zuten.

Frantsesen aldeko espioitza lanak burutzea izan zen akusazioa. Babel Malrauxen adiskide baitzen, baina idazle frantsesak ez zuen ezer egiteko aukerarik izan. Jakin izan denez, Sobiet Batasuneko artxibategiak publikoari ireki zaizkionean, 15 eskuizkribu eta 18 koaderno, oharrez josiak, bahitu zizkioten. Denak galdu dira, tartean eleberri bat eta narrazio-liburu bat.

Lubiankan itxi zuten eta han, zigor eta torturapean, troskisten laguna zela aitortu zuen, garaiko aitorpen ohikoa bestalde, eta “aberri”aren aurkako lanak egin zituela, gogoz eta nahita, hori ere ohiko aitorpena. Zalditeria Gorria ez zela garaiko Sobiet Batasunean bizi zenaren giroaren isla, baizik eta idazlearen beraren fantasia aitortzera ere iritsi zen, gogoz kontra, jakina.

1940an egin zen Babelen aurkako epaiketa, Laurenti Beriaren bulegoan. Hogei minutuz luzatu zen soilik. Dena dago aktetan jasota. Gero, tiroz hil zuten Lubiankako patioan bertan.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak