« Isiltasunak hitz egiten duenean | Une gozo baina txiki askoren batura »
Bizitza eredugarriak / Txiliku / Elkar, 2006
Bizitza eredugarriak Goizalde Landabaso / Radio Euskadi, 2006-12-03
Hizki handiz idazten den historian, izan den eta den populazioaren %0,7 baino ez da agertzen. Kooperaziora bideratu beharko litekeen kopurua da hori; baina zeharo puztu egin dut kopurua; zenbaki esanguratsua jarri nahi nuelako da.
Urrezko berbetan esaten digute zein gauza handi, anker, eredugarri, txundigarri egin zituzten. Txilikuk hizki txikien ostean ostendutakoei leku egin nahi izan die. Esistitzen ez direnen boza izan da. Hogeita bost bizitza eredugarri ekarri dizkigu. Ederto idatziriko esaldiek fikzioa eta errealitatea ematen dizute, uztarturik. Izan ere, hasi-hasieratik egiten du egileak aitorpena: batzuk benetako istorioak dira, besteak, berriz, asmatutakoak. Zein da zein, kantatzen zuen musika talde batek. Norberak erabaki behar du zein den zein.
Ordena ere orijinala hautatu du. Alfabetoari jarraiki, A hizkiarekin hasi da Barbara Allenekin, eta amaitu Zirujau Azkarrarekin, Europan anestesia lehenengoz erabili zuen gizonarekin. Emakume gutxi agertzen da, oso gutxi, baina historia (handia zein txikia) horrelakoa izan da guretzat: estuegia.
Nik berez irakurtzen dudan oro sinisten dut… zalantza-malantzak sortzen zaizkidan arte, eta hori edozein unetan izan daiteke. Bizitza eredugarri hauek oso sinisgarriak dira, oso ondo daude harilkaturik. Liburua amaitzerakoan pentsatu dut, seguruen, sinisgarrien egin zaizkidanak izango direla fikzionatutakoak, eta ezinezkoak zirenak, benetazkoenak. Edo alderantziz.
Gustuak agintzen du normalean irakurketa batean. Badira gustatu zaizkidanak eta beste barik pasatu izan ditudanak. Tabirako Maddalenen istorioa gustatu zait, parke bateko bankuan eserita zegoen Albaniako printzearena, Beatrice Cenci-rena… egia esan guztiei aurkitu diet euskarririk.
Musika aholkuak ematen ditu. Liburua eskuratzerakoan eta begitu arina bota ondoren pentsatu nuen: zergaitik ez abestiak hartu eta bere osotasunean jarraitu irakurgaiak? Baina ezinezkoa egin zait. Abesti asko ez nituelako, beste batzuk ezagutzen ez nituelako, eta bazirelako gustatzen ez zaizkidanak. Irakurtzeko garaian libertadea garrantzitsua denez, nik neureari eutsi eta gustukoa dudan musika paratu izan dut. Paratu izan dudanean; lantzean behin, isiltasunaren gozamenean irakurketa gozagarriago egiten zaidalako. Zaidalako, esan dut, bakoitzak bere ohiturak eta bere irakurtzeko-moduak dituelako. Zaidalako.
Bizitza eredugarriak 25 berton, baina zenbat daude Historiak eta historiatxuak irentsi dituztenak?
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo