susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Gure Pereira | Ateko bandan jitoan »

Abestitzak eta poema kantatuak / Xabier Lete / Elkar, 2006

Ametsak arrazoi garbiz, arren! Mikel Asurmendi / Irunero, 2006-12

Abestitzak eta poema kantatuak liburua Xabier Lete oiartzuar poeta petoaren kantu-hitzen bilduma duzu. Peto adjektiboa errazki erabili dudan arren, kasurako, ulertu dezagun “petoa” bertako gisara. Petoa, benetakoa bezala har genezake baita ere.

Poeta eta jatorra ez dira ere elkarrengandik urrun. Pertsona nolakoa poesia halakoa. Poesian pertsonaren existentzia jaso ohi da, hitza du lanabes poetak, alta. Leteren poesiaren inguruan gogoetatsu jarri, poeta eta jatorra elkarren ondoan paratu, eta hitza zein neurrian den poetaren esentzia itaundu diot nire buruari. Ez dut berehalako erantzunik jaso, alabaina.

Xabier Leteren poesia existentzialistatzat hartua da. Existentziarekin bataila gogorrak libratu ditu poeta honek, baita herriaren egoerarekin ezin konforme bizitzearen ondorioz borroka lazgarriak bizi ere. Osasunez ahuldurik, herioarekin borroka latzak libratua da halaber, mundu-aldi honetako zati handian bidaide izan zuen Lurdes Iriondo kantariarekin batera. (Liburua, ez alferrik, Lurdes-i eskainitakoa izaki).

Lete poetaren esentzia bere berezko ezaugarria begitandu zait. Pertsonaren benetakoaren bideen urratze eta bilatzean, existentzialismoa da poeta honen berebiziko borroka. Lehen bidaldiaren bilakaeran agnostizismora iritsi zen, eta berearekin bizi ere; horren lekuko poema zenbait. Pertsonok baina ez dakigu bidean zer aurkituko dugun, ezta horrek gure izaera nola eraldatu dezakeen jakin ere.

Ateismoaren bidea urratu ondoren, bizipenek jatorrizko bideetara ekarri zuten poeta, kasurako, kristautasunera. Jainkoa itaundu zuen poetak, gogor itaundu ere. Alta, poetak, gisa batez, bizitza urratzean bilatzen zituen erantzunak jaso dituen ustetan nago.

Bere mundu-aldia are hobeto ezagutzeko liburu dugu hau. Xabier Lete pertsona gisa ia ezagutzen ez duen honek, pozik hartu du bere bizitzaren eskaintza berritu hau. Mundu-aldian asmatu ez bide duen gizona —bere hitzak erabiliz— poeta gisak asko erakutsi digula berretsi nahi dut. Poesia bidezko hainbat bizipen ezagutzatik eta distantziatik, behinola idatzi nuena berrestera heldu naiz:

Kanta dezagun “Gu sortu ginen enbor beretik sortuko dira besteak…”. Haatik, kanta dezagun ere “gure ametsa arrazoi garbiz egiztatuko dutenak”. Hots, lerro horietara amini bat hurbilduko bagina, pauso handia emango genuke herri honen bilakabidean eta existentzian.