kritiken hemeroteka

8.546 kritika

« | »

Bestiarioa. Hilerrikoiak / Karlos Linazasoro / Elkar, 2006

Literatura gaztea Aritz Galarraga / Gara, 2006-11-04

Aurreko liburu batean ere, “Glosolaliak eta beste” hartan, trikimailu berbera erabili zuen Karlos Linazasorok: “Borreroaren nobela” izena eman zion 172 esapide labur, 172 aforismo biltzen zituen atalari. Oraingo honetan aipatutako amarruaren patroi bereko bi “nobela” labur aurkituko ditu irakurleak, narrazio nagusiaren baitan. Idazle tolosarraren azken literatur lanak Bestiarioa. Hilerrikoiak du izena, eta behin baino gehiagotan landu duen generoen nahasketarekin harritu gaitu beste behin: narrazioa batetik, aforismoak bestetik, baina baita kritikoek hiperlabur deitzen dioten ipuin horietako batekin edota antzerkiaren domeinuekin limurkeriatan dabiltzan elkarrizketekin ere.

Linazasoro beraren karikatura datekeen K. pertsonaia dugu liburu honetako protagonista. Nobela idazteko helburuarekin urtebeteko eszedentzia hartu du lanean, baina denborak bere bidea egin eta ailegatu dira presak eta larritasunak. Eleberri horren idazketa prozesua da, hain zuzen ere, orriotan aurkituko duguna, argumentu-hari nagusi. Tartean, ordea, hamaika pasadizo, hamaika ezusteko, hari nagusia aberastu eta kontakizunari bizitasuna emango diotenak. Eta oraingo honetan, argitasun nabarmenarekin, Linazasororik onenaz gozatzeko aukera izango dugu, bere gordinean.

Ez du lehen aldia idazle tolosarrak fikzioa eraikitzeko bere burua abiapuntutzat hartzen duena. Ez du lehen aldia, halaber, umorearen eremuetara hain irudimentsu hurbiltzen dena. Umorea baita eskuartean dugun literatur lana zipriztintzen duen ezaugarria, idazleari errealitatea modu kritiko batez begiratzeko aukera ematen dion makulua. Umore beltza beste ezeren gainetik, orriotan beti bezain presente dagoen heriotzari aurrez aurre begiratzeko modu eraginkor bakarra bailitzan. Beste zenbait pasartetan, eta halakorik balego, euskal umorearen antologia batean egotea mereziko luketen pasadizoekin egingo dugu topo. Urrestillako izeba Amaliren hiletara egiten duten bidaia mugitua horren adibide: “Amaginarreba kopilotu jarri genuen; atzean, mondeju eder bat bezala galkatua, izeba Pilar. Albiztur parean botaka egin zuten biek”.

Baina Bestiarioa. Hilerrikoiak liburua ez da orain arte aipatutako horretara mugatzen soilik. Lan konpletoa eskaini digu tolosarrak, irakurketa bat baino gehiago eskaintzen duena: idazketa prozesuari eta idazlearen jardunari buruzko hausnarketak, euskal literaturaren gaineko ziri-sartzeak edota egungo gizarteari egindako begirada kritikoa aurkituko ditu irakurleak bertan. Ondorioz, barre egiteaz gain, esan beharra dago liburuak eskaintzen duela hausnarrean jarduteko betarik, docere et delectare, Horacio poeta latinoak aspaldi esan zuen hori praktikan jarriz. Irakaspena eta dibertimendua eskutik helduta beraz.

Hedabideetan esandakoari erreparatuz, Elkar argitaletxearen baitako sail berri bati eman dio hasiera Linazasororen azkenak. Eta, ez dugu lerrootatik ukatuko, gazteentzat erakargarri izango da liburu hau. Baina irakurlego zabalago batek ere plazer hartuko duen zalantzarik ez daukat, idazleak ohiko dituen ezaugarri nagusiei ez baitie eskapo egin. Azken batean, Pep Albanell idazleak esan zuena gogoratuz, gazte literatura gazteek ere irakur dezaketen hori baita. Horrexegatik kritika hau irekitzen duen izenburua: gazte literatura baino literatura gaztea, indartsua, bizia, sanoa, edozein adinetako irakurleek irakurtzeko modukoa begitandu baitzait Linazasorok argitaratu berri duen azken literatur lan hau, nahiz eta etorkizunean egilearen titulu gogoratuenen artean ez egon.

Azken kritikak

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Ibon Egaña

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

Hedabideak