« Ludohizkuntza eta beste piztia batzuk | Euskararen baliabideak »
Izua / Lydia Flem (Joxan Elosegi) / Alberdania, 2006
Barne-hersturez Iratxe Retolaza / Berria, 2006-10-22
Lydia Flem psikoanalistak gaur egungo mendebaldeko gizartean gero eta ohikoagoak diren bi nahaste psikologiko ditu mintzagai Izua nobelan: agorafobia eta klaustrofobia. Estatistikei kasu eginez gero, nahaste hauek jotako gehienak emakumeak omen. Nobela honetan ere, estatistika eta esperientziaren bueltan, emakume baten izu-krisien kontaketa egiten du, aitortza ere badena. “Nolatan aitortu klaustrofobikoa eta agorafobikoa naizela? Fobiek nire bizitza guztia kutsatzen dutela?” (32. or.). Nahaste psikologiko horien menpe bizitzearen beldurrez, bere burua kontrolaezin bilakatzearen beldurrez dagoen pertsonaia aurkezten da.
Hasieran, pertsonaiaren barne-herstura hori espazio itxien barne-hersturaren pare jarriko da: emakumeak kotxe barruan eta trafiko-ilera batean hertsirik ikusten du bere burua; edota museoan dagoela ere hersturak hartuko du. Narratzaileak pertsonaia aurkezteko, beraz, lehen-lehenik irakurle gehienontzat sumagarria den ezaugarri bat aurkeztu du, espazio itxiek sorturiko izua, alegia. Hasieran izu-krisiaren sorburua espazio itxi batean kokatze hutsa dela irudikatu arren, berehala, narrazioak aurrera egin ahala, ideia hori irauli egiten da. Hala, izu-krisiaren aldiak irudikatuz, nahaste hau sufritzen dutenen barne-egoeren eta barne-hersturen nolakotasunaren berri ematen zaigu. Izu-krisiaren lehen aldian, alterazio fisiologikoek hartzen dute pertsonaia: besteak beste, arnasestuak, itolarriak, dardarak, izerdiak eta nortasungabetze sentsazioak. Gainera, alterazio hauekin bat egiten duen diskurtsoa eratu du Flemek, esaldi laburrez eta etenez jositakoa (arnasestuak, itolarria), adierazpen errepikakorrak dituena (dardarak, izerdiak) eta diskurtsoaren pertsona jauzika erabili egiten duena, bigarren pertsonan abiatuz, lehen pertsonara jauzi eginez, eta baita hirugarren pertsonaraino eramanez ere (nortasungabetze sentsazioak). Baina, alterazio fisikoez gain, Izua nobelak aurkezten dizkigu nahaste psikologiko hauek eragiten dituzten pentsamendu joerak ere, nolabait, barne-herstura horien eragile zuzen direnak. Hau da, izu-krisiak izan ohi dituen emakume hau une oro izu-krisi horiek izatearen beldur da, aurrea hartu ohi die krisi horiei, eta arriskuak ikusi ohi ditu non-nahi. Horregatik, klaustrofobikoa ez ezik, agorafobikoa ere bada, zenbait espaziotan baino ez baita ziur sentitzen (esaterako, ordenagailuaren aurrean, edota hitza eta irudia babesleku edo helduleku dituela). Pertsonaia honetan, klaustrofobia eta agorafobia eskutik helduta doazen nahaste psikologikoak dira. Orain artean, nik neuk kontrajarriak ziren nahasteak zirela uste nuen, eta hain zuzen ere, Izua nobelak bi nahaste psikologiko hauek hurbilaraziz eta sentiaraziz, hauen inguruan nituen aurreiritzi okerrak irauli dizkit. Hartara, nahaste psikologiko hauek ezezagunago genituenontzat behintzat, Izua-ren irakurraldia argigarri bezain izugarri bilakatzen da. Nahaste hauen berri emateko erabilitako diskurtso moldea hain da sinesgarria, hain da urduri, dardarti, nahasi eta menderaezin, hain da izugarria eta ikaragarria, nola edo hala, irakurlea nahaste hauxe jasaten dutenen larruan jartzeraino darama. Hau da, hitzak eta irudiak kontrolagaitzak izatearen izuaren izuz, hotzikarak hartuko gaitu, eta batik bat geure burua ere kontrolaezin bilakatzearen izuak.
Gaur egun, pentsamendua eta zentzumenak ez kontrolatzea alteraziotzat hartzen da, eta are gehiago, horien menderaezintasuna ere nolabaiteko tabu bilakatu da, esanezina. Horregatik, ezkutuzko nahaste hauen, klaustrofobia eta agorafobiaren, sentsazioak eta bideak ezagutu nahi dituenarentzat, ezbairik gabe, irakurketa gomendagarria.
Poesia kaiera
Giorgos Seferis
Irati Majuelo
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Joxe Aldasoro
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos