« Joandakoen aingurak | Oroimenaren beharrean »
Airemortuak / Gorka Salces Alcalde / Balea Zuria, 2024
Etorkizunaren malenkonia Asier Urkiza / Berria, 2024-04-07
Bigarren poema liburua argitaratu du Gorka Salcesek, Balea Zuria argitaletxean, estreinakoa bezalaxe. Hitz joko gisako izenburu iradokitzailea dakar, erreferentzia egin diezaiekeena liburua zeharkatzen duten bi ideiari: utopia antzuarenari, batetik, eta iraganaren erabilgarritasunik ezarenari, bestetik. Ildo politikoa edo, nahi bada, ekosoziala sumatzen da, nolabaiteko gutasun batez mintzo dena, baina kutsu intimista eta barnekoiarekin erabat uztartuta.
Lau atalez osatuta dago liburua. Aitatasunak presentzia handia du lehenengoan (Baby blues), eta gainerakoetara ere isurtzen da. Beldurrak azaleratzen dizkio nipoetikoari ondorengoenganako transmisioaren auziak, baita denboraren gupidagabetasuna azpimarratzen ere. Aipatu legez, liburuan tartekatzen dira gai kolektiboak pertsonalagoekin, eta nahasketaren ausazkotasunak zera dioskula lirudike, ez dagoela benetako banaketarik batzuen eta besteen artean, pertsonalak diruditenak unibertsalak eta, ondorioz, kolektiboak direla. Poesia sozialaren ezina ere antzematen da poemetan, nahi kolektiboa indibidualismoak eta subjektu modernoak zapuztuta ageri baita.
Malenkoniarekin zer egin. Hori izan daiteke poema askoren gainetik hegaka dabilen beste ideia bat. Utopiaren zuziei jarraitzea alferrikakoa bide den mundu agonikoan —travelling bat/ utopia hil zuten tokiko oroitarrira—, iraganaren eta paradisu lurtarren abaroan atsedena hartzeak poeta tentatzen du. Hala haurtzaroko paisaia —ez beti atseginak— nola oasietara —zinemaren xarmaz tindatutako Eoliar uharteak— egindako txangoak, esaterako. Haatik, mina baino ez dio horrek ekarriko. Kukuka azaleratzen den ondorioa: porrota —liburuko beste kontzeptu zentral bat berau— onartzea, porrot goxoa bereganatzea. Hori da etorkizuna proiektatzeko modu bakarra, porrotaren ideia xumeari jarraikiz sotiltasunera jotzea eta zaurgarritasuna aitortuta afektuei bide ematea. Halaber, gizakiaren txikitasun eta absurdoaz ohartuta, hondamendiaren atarian, ihesbide mundutarrez profitatzea. Edo naturak dakarren denboraren pertzepzio sosegatua hiperaktibitate frenetikoari galga jartzeko baliatzea.
Askatasunaren faltan, irtenbide suerte bat eskaintzen diote horiek poetari, ukendua dira desagertutako utopiaren zaputzaren eta iraganerako bira mingarriaren aurka. Orobat, krisi globala da liburuaren beste ildoetako bat. Larritasuna eragiten dio poetari, krisiaren kutsu apokaliptikoaz aparte, kolektibo gisa alternatibak irudikatzeko eta hari aurre egiteko gizartearen ezintasuna. Lehen aipatutako zaurientzako txatal behin-behineko horiek irtenbide bakarra izan ez daitezen, hots, indibidualismotik harago abia gaitezen, ezinbestekoa dirudi imajinazio politiko-komunitarioaren aktibatzea. Ataka gaizto horretatik daude idatzita poema gehienak, etorkizuneko malenkoniaz. Bestalde, zenbait esakera eta baliabide maiztu samar gorabehera, aipagarria iruditu zait piezetan Salcesek lortutako erritmoa. Paradoxikoki, poemarik intimoenak iruditu zaizkit indartsuenak, zauri ezkutuenetan hazka egiten dutenak.
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Joxe Aldasoro
Lanbroa
Pello Lizarralde
Mikel Asurmendi
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Mikel Asurmendi
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Amaia Alvarez Uria
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi
Itsaso amniotikoa
Oihane Jaka
Aitor Francos
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Jon Jimenez
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Asier Urkiza
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
Aritz Galarraga
Biharraren hegietan
Maddi Sarasua Laskarai
Maddi Galdos Areta
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Aiora Sampedro
Aingeruak eta neskameak
June Fernandez
Ibon Egaña