kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Airemortuak / Gorka Salces Alcalde / Balea Zuria, 2024

Etorkizunaren malenkonia Asier Urkiza / Berria, 2024-04-07

Bigarren poema liburua argitaratu du Gorka Salcesek, Balea Zuria argitaletxean, estreinakoa bezalaxe. Hitz joko gisako izenburu iradokitzailea dakar, erreferentzia egin diezaiekeena liburua zeharkatzen duten bi ideiari: utopia antzuarenari, batetik, eta iraganaren erabilgarritasunik ezarenari, bestetik. Ildo politikoa edo, nahi bada, ekosoziala sumatzen da, nolabaiteko gutasun batez mintzo dena, baina kutsu intimista eta barnekoiarekin erabat uztartuta.

Lau atalez osatuta dago liburua. Aitatasunak presentzia handia du lehenengoan (Baby blues), eta gainerakoetara ere isurtzen da. Beldurrak azaleratzen dizkio nipoetikoari ondorengoenganako transmisioaren auziak, baita denboraren gupidagabetasuna azpimarratzen ere. Aipatu legez, liburuan tartekatzen dira gai kolektiboak pertsonalagoekin, eta nahasketaren ausazkotasunak zera dioskula lirudike, ez dagoela benetako banaketarik batzuen eta besteen artean, pertsonalak diruditenak unibertsalak eta, ondorioz, kolektiboak direla. Poesia sozialaren ezina ere antzematen da poemetan, nahi kolektiboa indibidualismoak eta subjektu modernoak zapuztuta ageri baita.

Malenkoniarekin zer egin. Hori izan daiteke poema askoren gainetik hegaka dabilen beste ideia bat. Utopiaren zuziei jarraitzea alferrikakoa bide den mundu agonikoan —travelling bat/ utopia hil zuten tokiko oroitarrira—, iraganaren eta paradisu lurtarren abaroan atsedena hartzeak poeta tentatzen du. Hala haurtzaroko paisaia —ez beti atseginak— nola oasietara —zinemaren xarmaz tindatutako Eoliar uharteak— egindako txangoak, esaterako. Haatik, mina baino ez dio horrek ekarriko. Kukuka azaleratzen den ondorioa: porrota —liburuko beste kontzeptu zentral bat berau— onartzea, porrot goxoa bereganatzea. Hori da etorkizuna proiektatzeko modu bakarra, porrotaren ideia xumeari jarraikiz sotiltasunera jotzea eta zaurgarritasuna aitortuta afektuei bide ematea. Halaber, gizakiaren txikitasun eta absurdoaz ohartuta, hondamendiaren atarian, ihesbide mundutarrez profitatzea. Edo naturak dakarren denboraren pertzepzio sosegatua hiperaktibitate frenetikoari galga jartzeko baliatzea.

Askatasunaren faltan, irtenbide suerte bat eskaintzen diote horiek poetari, ukendua dira desagertutako utopiaren zaputzaren eta iraganerako bira mingarriaren aurka. Orobat, krisi globala da liburuaren beste ildoetako bat. Larritasuna eragiten dio poetari, krisiaren kutsu apokaliptikoaz aparte, kolektibo gisa alternatibak irudikatzeko eta hari aurre egiteko gizartearen ezintasuna. Lehen aipatutako zaurientzako txatal behin-behineko horiek irtenbide bakarra izan ez daitezen, hots, indibidualismotik harago abia gaitezen, ezinbestekoa dirudi imajinazio politiko-komunitarioaren aktibatzea. Ataka gaizto horretatik daude idatzita poema gehienak, etorkizuneko malenkoniaz. Bestalde, zenbait esakera eta baliabide maiztu samar gorabehera, aipagarria iruditu zait piezetan Salcesek lortutako erritmoa. Paradoxikoki, poemarik intimoenak iruditu zaizkit indartsuenak, zauri ezkutuenetan hazka egiten dutenak.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak