« Mamu bat gure artean da | Itsaso oso bat tarteko »
Altxa, hildakoak / Fred Vargas (Beñat Irastorza) / Txalaparta, 2023
Hiru ebanjelari eta polizia ohia Joxe Aldasoro / Deia, 2024-04-27
Fred Vargas, Frédérique Audoin-Rouzeau-ren pseudonimoa (Paris 1957), idazle frantziar ezaguna da. Genero beltza arrakastaz landu du eta lan batzuk telebistara eta zinemara eraman ditu. Makina bat sari jasotakoa da. Zientifikoa ere bada eta hainbat lan ditu publikatuta. Ebanjelariak sailaren lehen liburua da Altxa, hildakoak.
Lau pertsonaia ero, zoro, eszentriko, Ignatius izugarria ekarri didatena gogora. Ez dira ezpal berekoak: John Kennedy Toole-ren pertsonaia bakarra eta errepikaezina da: eskrupulurik gabekoa, nazkagarria, zekena, arrazista, koldarra, otzana boteredunarekin eta tiranoa tratu txarrak ematen dizkion amarekin, hori guztia gainik ezagutzen ez duen harrokeria eta handinahikeria itzelarekin nahastuta. Maite dudan piztia gorrotagarria.
Lucien Devernois, Lucas; Marc Vandoosler, Marcos, eta Mathias Delamarre, Mateo, Parisko etxean bizi dira: La Baraçue Pourrie-n. Behar ekonomikoak, zein, pertsonaiak ezagutu ahala, agerian geratzen diren beste batzuk ere, elkartu ditu. Unibertsitate garaiko ezagunak, historia dute lotura. Bakoitzak aro edo alor bana maite duen adina gorrotatzen ditu beste biak. Marc-ek Erdi Aroa maite du; Luciene aditua da Lehen Mundu Gerran eta hizkera militarra erabiltzen du: etxeko alde edo norabideak “fronteak” dira. “Lubakiak” arriskuak ekiditeko edozein ekintza. “Operazioa”, ekintza. “Erretagoardia”, esperoan egotea. “Zelaiko indarren bilakaera”, egoeraren eboluzioa. Mathias aurre-historian da iaioa eta zarpaila du janzkera. Dagokion pisuan dagoenean biluzik egoteko ohitura du. Bizi diren solairua ezagutzen duten aroaren arabera aukeratua izan da: Mathias lehenengoan, Lucien bigarrenean eta Marc hirugarrenean. Laugarren pisuak ere badauka etxea, eta bertan, Marc-en osaba bizi da: Armand Vandoosler. Polizia inspektore ohi zaharra, lanetik gezurra eta hainbat trapu zikin ongi garbitzen ez jakiteagatik kanporatua.
Bada, festarako dena prest. Hildakoa falta. Agertuko da noski, ezin dio hitzorduari huts egin. Nahi gabe, haien bila joan dela esan daiteke. Arraroak izan arren, onak dira, Ignatiusen kontrara; horregatik, agian. Oso onak, adeitsuak eta errespetu handiarekin tratatzen dituztenak parean egokitzen zaizkienak. Kuriosoak, txutxu-mutxu zale apartak, afizioa ezkutatzen ez dutenak, enpatia dosi handikoak. Ezaugarri positibo hauek guztiek dosi egokian nahasturik daude bakoitzaren xelebrekeriekin. Agian, horregatik egin zait hain erakargarria eleberria.
Bada, hiru ebanjelariak eta polizia ustela bizi diren ondoko etxeko lorategian zuhaitz bat agertuko da landatuta, goizetik gauera, literalki, egun batetik bestera. Istorioa abiatzeko sinple bezain originala. Trama gutxika-gutxika joango da korapilatzen. Nahi gabe eta aldi berean, nahita, lau pertsonaiek gero eta lotuago ikusiko dute euren burua arazoan murgilduta. Hala behar du.
Altxa, hildakoak Txalaparta editorial nafarrak (H)ilbeltza sailaren baitan editatu duen seigarren alea da, Beñat Irastortzak itzulia. Beñat izan zen propio genero beltza zabaltzeko Baztango Udalak antolatzen duen lehiaketaren irabazlea. Urte batean Euskal Herriko idazle bati ematen diote saria, hurrengoan, itzultzaile bati. Ekimenak badu hirugarren hanka, antolaketan parte hartzen duten herritarrak, eta publikoa gehitzen badiogu, laugarrena ere agertuko zaigu. Merezi du, ederki merezi ere, saila irakurtzeak.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez