kritiken hemeroteka

8.546 kritika

« | »

Lekuak / Bernardo Atxaga / Pamiela, 2005

Hitzen bitarteko irudia izaki literatura Mikel Asurmendi / Irunero, 2006-09

Lekuak baiki, halaxe du izena saiakera moduko honek, lekuak ez ezik —edota lekuez gainera— egilearen bizitzako hamaika leku eta gogoeta eskaintzen diguna. Lekurik leku, esparruz esparru, egileak azkeneko hogeita hamar urteotan —Euskal Herrian nahiz munduan orobat— bizi izandako hainbat gertakarien hausnarketa atondu digu.

Obabatik abiatu da Atxaga gogoeta-bidaia honetan, fikziotik abiatu da beraz. Izanik ere, errealitateari tankera emateko, nolabaiteko eite hartzekotan, bere mundua aurkitu behar izan baitzuen Bernardo Atxaga literatur egileak. Horra nire lehen juzku xumea, ez da juzku originala, bistan da.

Denok imajinatzen dugu —edo literatura maite dugunok behintzat— Jose Irazuk idazten hastean errealitatea deskribatzeko sentituko zuen ezina. Tira, ez da ezintasun hori sentituko zuen idazle bakarra. Hori ere begi-bistakoa da eta erran gabe joan behar luke.

Literatura fikzioa da eta errealitatea ere halaxe den neurrian, Jose Irazuk Bernardo Atxagarengan aurkitu zuen izana, fikzioan bilatu zituen errealitatea eta lekua hots. Lekua ez ezik, lekuak dira munduon. Lekuak irudikatzeko edota eraikitzeko, imajinazioa ez ezik, hitza behar du idazleak. Izena eta izana.

Lekuak leku, izenak izen, izanak izan, liburu honetako lehen irudi grafikoa azalean dator, gauza ohikoa, eta hau ere bistakoa. Azala edota irudia Jose Ordorikarena da. Kolorezko irudi horretan tximiniak ageri dira. Tximiniak dira hain zuzen ere, liburu honen eraikuntza eta antolaketarako egileak darabiltzan makuluak edo lanabesak. Badakartza ere liburuak gogoeta hauen garaian garaiko txuri-beltzezko zenbait argazki ere. Adierazgarriak oso.

Literatura artifizioa da, hitzen bitarteko irudia izaki literatura. Liburua saiakera izanagatik, Atxagak irudimenaren faboretan eta euren alboan paratu dizkigu gogoetak. Alegia, irudi batek zenbat tximinia behar ote? Bada, kalkulua egitea da kontua. Kalkulua egiteko zenbakiak ondo erabili behar dira berriz. Ez alferrik Jose Irazuk ekonomia eta filosofia ikasi zituen Bernardo Atxaga bilakatu aitzin. Edo Bernardo Atxaga bilakatzeko!?

Honezkero bateon batek liburuari buruzko xehetasun gehiago espero zezakeen nire hitz hauetan. Obabaz eta Euskal Herriaz gainera, Paris, Maroko, Salburgoz juzkuren bat. Hara, leku horiek liburuan dituzu, liburuan eta egilearen esperientziatan eta imajinarioan. Saio politikoak poetikoak eta egokiak dituzu berauek.

Hona azkenik “nire” beste juzku xume bat, egilearen juzkuarekin bat egin aldera edo “Leku batera ailegatzen gara lehen aldizkoz eta bertan izanaren inpresioa izan dugu inoiz edo behin. Gure irudimenaren ondorio besterik ez duzu ordea. Lekua edo errealitate hori ezagutze ustea gure fikziozko izatearen zati baita”.

Azken kritikak

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Haragizko erreformak
Mari Luz Esteban

Mikel Asurmendi

Eusqueraren Berri onac
Agustin Kardaberaz

Gorka Bereziartua Mitxelena

Juana
Jon Artano Izeta

Mikel Asurmendi

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Ibon Egaña

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

Hedabideak