kritiken hemeroteka

8.553 kritika

« | »

Bala hutsak / Castillo Suarez / Elkar, 2006

Zaurien edertasuna Aritz Galarraga / Gara, 2006-06-10

Galtzearen artea ez omen da zaila ikasten, Elisabeth Bishop poetaren esanetan. Are gehiago, egunero zerbait galtzera gonbidatzen gaitu estatubatuarrak Bala hutsak liburua irekitzen duen poeman. Bertan irakur daitekeen bezala, galerek ez baitute hondamendirik ekartzen, nahiz eta sarri askotan horren itxura eman. Beste kontu bat da galera horien zauriak erakustea. Ariketak izan dezake exhibizionismotik zerbait, baina ez da hori, hasiera batean, Castillo Suarezek darabilen asmoa, inondik inora. Zauriak ederrak izan daitezkeela erreibindikatu nahi du altsasuarrak bere azken poema liburuan, “zauri baten ondotik ez direlako gauzak berdin sentitzen, askoz ere biziagoak dira, eta askoz ere nabarmenagoak”.

Suarezen ibilbide literarioa sendotzera dator, tregoa garaiotan, izenburu iradokitzailea duen poesia lan hau. Dagoeneko behin baino gehiagotan antologatua izan den poeta gazteak, aurreko liburuekin finkatutako bideari jarraitu dio liburu honekin (Mugarri estaliak eta Spam poemak lanekin irekitako bideari, bederen), ezaugarri bertsukoak baitira hirurak ere. Aurrekoekiko distantzia markatzearren-edo, oraingoan erasotzaileago mintzo zaio irakurleari, probokazioa bilatu nahian, gogoa asaldatzeko gogoz. Baina funtsean, giza harremanen inguruan, emakumearen eta gizonaren arteko bikote harremanen gaineko terrenoan aritzen da erosoen. Maitasuna dei geniezaiokeen horretaz ari denean. Poema horietan agertzen zaigu indartsuen Suarezen proposamen poetikoa, horietan erakusten du bere poesiaren benetako tamaina.

Idazleak, edota idazleak sorturiko pertsonaiak, nahi bada, biluzte ariketa egiten du poemotan. Bigarren pertsonan egindako interpelazioen bitartez (idazleak asmatutako “zu” bati, liburuan aitortzen zaigunez), agerian geratzen dira idazle-pertsonaiaren zauriak. Bere gordinean azaleratzen zaizkigu orbanak, banan-banan, baina deskribapen hutsean geratu nahi gabe, anekdota soila izan nahi gabe. Helburua lortzen da poema askotan, ez beti, ordea. Leihoaren bestaldera, bizilagunaren joan-etorriak jarraitzen ditugunean bezala, voyeur sentsazio ezeroso baina aldi berean erakargarria sentitzea ez da arraroa poemokin, asmo literarioa ematen saiakera berezia egin den arren.

Anbiguotasunez beterik batzuetan, zeharbiderik hartu gabe besteetan, irakurlearengan galderak sortzea dute helburu Suarezen poemek, eta liburu honetakoek behin baino gehiagotan lortzen dutela esan beharra dago. Horretarako, hizkuntza zuzena, apaingarri berezirik gabekoa, umore dosi doia, irudi bortitzak edota hitzen ekonomia baliatuz sortzen ditu estilo pertsonaleko poemak. Agian egunerokoak atseginak egiten zaizkidalako izango da, baina erraz eta gustura irakurtzen den liburua begitandu zait Bala hutsak, egile beraren orain arteko lanen maila berdintzen duena.

Orain arte aipaturikoak, hitz gutxitan, Castillo Suarezen azken lan honen nondik norakoak. Batzuentzat kontu ezaguna agian, sorpresa efektua galdu duena akaso, baina, oro har esanda, beste behin funtzionatzen duena irakurle honen iritzirako. Ezen, eskuartean dugun liburuko “Traizionatu” poeman esaten den bezala, “bizitzan ia ezer ez da perfektua”. Alejandro Jodorowsky idazle txiletarrarentzat, literatura sendabidea litzateke. Ez soilik entretenimendurako edota autoafirmaziorako den langintza, bestea laguntzeko ere balio duena baizik. Eta Castillo Suarezen Bala hutsak liburuarekin antzeko zerbait gertatzen da, idazlearen exorzismoa baino, irakurlearena ahalbidetzen duela.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Irati Majuelo

Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust

Aritz Galarraga

Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo

Aiora Sampedro

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Mikel Asurmendi

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak