kritiken hemeroteka

8.553 kritika

« | »

Neguko zirkua / Harkaitz Cano / Susa, 2005

Lau ipuin “Neguko zirkua” esplikatzeko Jon Kortazar / El País, 2006-03-13

1. Argentinar lotsatia: Liburuko bigarren ipuina da. Seme batek bere aitaren ibilbidea jarraitu behar du Parisen. Zoroa eta alaia, eta semeak ez daki zer pentsatu aitari buruz. Lan bereziak egiten ditu, eta ligeak ere baditu. Baina Julio Cortázar, gure familiako lehengusu urruna, ezagutzen du. Hau da argentinar lotsatia. Nola lora dezake seme gazte batek aita-amaren harremana? Semeak ez daki aitak kontatzen duenean, egia esaten duen ala ez. Ezintasuna eta lilurari buruzko ipuina. Ipuin honetan Harkaitz Canok jokoaren arauak jarri ditu. Postmodernitateak erakutsi dituen arauen falta, autoritatearen krisia. Eta batez ere, neguaren esanahia: bakardadea, ezintasuna, jainkorik (aitarik) gabe bizitzea; eta beste negu gorri bat, jaka hutsa besarkatzen denean, amodiorik ez dagoenean bizitzan.

2. Ez da ezer gertatzen: baina bai, horixe gertatzen dela! Pertsonaia “bere amarekin akordatu da”, eta ipuinak Harkaitz Canok kontatzeko erabili izan duen maisutasuna erakusten du. Eta errealitatea ezin bada ezagutu, hobe ezer ez ulertu. Idazleak narrazioaren legeekin jolasten du hemen. Zatiarekin. Errealitateak ez du osotasunik ezagutzen, dena da kontatzeko gai. Narrazioa ahia bezala desegiten da, eta kontatzeko askorik ez bada ere, kontatzen jarraitu behar dugu, Saizarbitoriak erakutsi bezala, gauzak gertatu egiten baitira azkenean.

3. Ez zaie errazegi jarri behar. Irakurleari ez zaio errazegi jarri behar. Bere lana eskatu behar du egileak. Harkaitz Canok asko maite du Ipar Ameriketan egiten den narrazio modua: isiltasunak betetzen du, tiro baten antzera, eszenatokia. Bukaera zabalik utzia dago, eta eguneroko arruntasuna une larri batekin koktelean sartu. Eta drama sortu. Ipuin dramatikoena da hau.

4. Aulkien historiako une estelarrak. Irakurleak, liburuaren eta artikuluaren irakurleak errealitatearekin lotura nahi badu, hona ipuin aproposa. Aulki desberdinen bidez Mendebaldeko historia latza erakutsi du egileak Dorre Bikoitzen aurkako atentatuan bukatuz. Mikro-ipuinez osaturiko ipuin borobila, benetan.

Beste ipuin askok zirrara berezia egin didate, eta hemen aipatutakoak bezain onak dira, edo, beste norbaiten iritzian, hobeak. Liburu aipagarria, idazlearen eta euskal ipuingintzaren pauso handia.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Irati Majuelo

Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust

Aritz Galarraga

Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo

Aiora Sampedro

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Mikel Asurmendi

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak