kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Bingo / Xabier Montoia / Pamiela, 2005

Damurik ez Igor Estankona / Deia, 2006-01-24

“Gibelera egin eta ezin sinetsi / gazte nintzeneko bertsoen kaskarra./ Nola nintekeen hain poeta txarra? / Nola nezakeen kaka hura onetsi?”. Bingo honetako atariko poeman onartzen du Montoiak poetarentzat iragana ez dela sotoan izkuta daitekeen gorpu bat, ezpada tintaz betiko markaturik geratu den hankasartzea. Hogei urteko ibilbidea laburbiltzen du liburuak, eta gezurrik ez dio, horratio. Bertan daude Anfetamiña garratza, Likantropo iluna Narraztien mintzoa ederzalea… eta baita, opari, Udazkena Berlinen poema sorta ere.

Baina, orduan, zergatik deitoratu idatzitakoa? Zenbait hitz aldatzea, beste zenbait ezabatzea… libre da bakoitza bere buruarekin gogaitzeko, ez da krimena hori. Baina zertan onartu, irakurlearen aurrean, damu zarela?

Gu behintzat ez gara damutzen ezertaz, Xabier. Gogoan dut “Zantzoa”koon poema errezitaldiak “The end / this is the end / my friend” bukatzen zituela Aritz Zubiatek, Borjak gitarrarekin “Bamba”ren erraz gogoratzeko akordeak jotzen zituen bitartean, eta Otto Dixen koadro bat bezain goibel erretiratzen zen jendea aretotik. Eta Negu Gorriak-ek “Aitorpena” poema ebatsi zizunean ere ez ginen kexatu: bigarren esanahi bat hartu zuten hitzek. Erdi mutilaturik emanik gezurra zioten, baina idatzitakoak bezala kantatutakoak ere bere bidea egin behar du. Hori uste dut: bidea ez dela atzekoz aurrera ibiltzeko.

Montoiaren arranditasunak betidanik txunditu nau, egia esan. Ezer ez diola dirudi, su artifizial beltza gauean. Baina poema utzi eta beste bat hastera doan tarte zuri horretan zerbaitek nar egiten du irakurlearen kontzientzian: hitzen boterea da. Usain sarkorra, aizkora zorrotza. Aspirazio bako poesiaz mozorrotu izan du gazteiztarrak bere dramatismo biguna. Hitzak urri geratzen zaizkit malenkonia zabalegi hau deskribatzeko. Agian oroitzapenak nahastu zaizkit literatura kritika hotzarekin, baina Aritz Zubiatek errezitaldiak “The end / this is the end / my friend” bukatzen zituenean, Borjak jotako “Bamba”k beherantz egin ahala, Xabier Montoiaren nahigabe horretan ginen zoriontsu. Gauak eta hiriak eta txakurren zaunkek sortzen duten edertasun elegantea erakutsi zigun Montoiak, liburuen aurkezpenetara agertzen ez den erdi idazle erdi itzal horrek.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak