« Bidaiaz beteriko barne muina | Nostalgiaz »
Kearen truke / Aritz Gorrotxategi / Alberdania, 2005
Ke usainak Josu Lartategi / Deia, 2006-01-10
Hasiera indartsua du Aritz Gorrotxategiren eleberri beltz honek, aski ohikoa film eta narrazio beltzetan bestalde, bai behintzat azken aldiko protagonista etsien istorioetan: itxura arrunteko kasua, ustel usain nabarmena ezkutatzen duena, handi-mandien presentzia, polizien kezka-falta susmagarria… eta guztiaren erdian, arazo pertsonalek eta profesionalek gainezka, korapiloa askatzeko gogoa erakusten duen pertsona bakarra.
Agure bakartia hil den ala hil duten ez dago garbi, baina kasu ezohikoa bihurtzen duen elementua liburu ezezagun eta misteriotsu baten presentzia da; edo ausentzia, nola begiratzen dugun. Horretaz berehala ohartu da gorago aipatu gure protagonista etsia, Samuel Elizalde ikertzaile ohia. Samuelek aspaldian utzi zion komisaldegiko buruen eta morroien begietara garrantzitsu izateari. Oraingoan, baina, haren beharra dutela dirudi, liburuzaleen kontuak tarteko. Izan ere, kasu itxuraz ezdeus horretan euskal letren printzea omen den Axular delako baten liburu bat barrundatzen da, hots, Gero izenburukoa ez den beste bat. Eta Samuel Elizalde da, itxuraz, polizien artean euskal literaturan jantzia den bakarra.
Filologoen artean zurrumurru asko dabiltza, batzuk aipamen jakin batzuetatik datozenak eta beste batzuk elezaharren mundukoak gehiago; horietako batzuk Axularri dagozkio. Gero-ren bigarren zatia idatzi ote zuen? Eta beste libururik? Eta zertan izan ziren bera eta Lancre inkisidorearen arteko harremanak? Eta euskal liburu zaharragorik ba al da, Etxeparerenaz gain? Lazarragaren aurkikuntza gertatu den bezala, gerta al liteke beste horrenbeste Axularren edo bestelako baten eskuizkriburen batekin?
Abiapuntu euskaltzalea du, estilo bereko beste istorio anitzek ez bezala. Horrek egiten desberdin, baina horrek bakarrik agian. Gainontzekoa edozein toki ustel, edozein protagonista etsi eta edozein film edo istorio beltz izan zitekeen; are gehiago, oso azaletik ageri da politikoen ustelkeriarena, polizien saldukeria, hiriaren dekadentzia, protagonistaren eta emazte ohi eta alabaren artekoa… baina akaso hala behar zuen, hamaika aldiz kontatu dizkigutelako halakoak. Axularren ingurukoak dira interesgarrienak, euskaltzaleentzako oparitxoa, ikertze trama harrigarria; izan ere, ba al da liburuzalerik euskal liburu bategatik inor hiltzeko prest dagoenik?
Amaiera ere indartsua da, hasiera nola, arinegia ausaz, baina erdian beheralditxoa sumatu dut, ekintzarik gabeko lapso astunagoa. Idazkerari dagokionez nolabait esateko onegia, garbiegia iruditu zait. Faltan hartu dut zikinkeria gehiago. Istorioaren ke usainari ondo baino hobeto zihoakion, gainera.
Gari eta goroldiozko
Anari Alberdi Santesteban
Ibai Atutxa Ordeñana
Winesburg, Ohio
Sherwood Anderson
Nagore Fernandez
Suite frantsesa (bertsio argitaragabea)
Irene Nemirovski
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Jon Martin-Etxebeste
Sorgin-argien ehizan
Joan Mari Irigoien
Mikel Asurmendi
Balio erantzia
Ekaitz Goikoetxea
Mikel Asurmendi
Berriz zentauro
Katixa Agirre
Amaia Alvarez Uria
Poesia kaiera
Federico Garcia Lorca
Nagore Fernandez
Humanitatearen une gorenak
Aritz Galarraga
Asier Urkiza
Soniexka
Ludmila Ulitskaia
Ibon Egaña
Solteroen dantzalekuak
Joxean Agirre
Mikel Asurmendi
Petare
Leire Ibarguren
Jose Luis Padron
Poema liburu bat —irakurtzeko jarraibideak—
Angel Erro
Hasier Rekondo
Norberak maite duena
Miren Billalabeitia
Paloma Rodriguez-Miñambres