kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Kearen truke / Aritz Gorrotxategi / Alberdania, 2005

Ke usainak Josu Lartategi / Deia, 2006-01-10

Hasiera indartsua du Aritz Gorrotxategiren eleberri beltz honek, aski ohikoa film eta narrazio beltzetan bestalde, bai behintzat azken aldiko protagonista etsien istorioetan: itxura arrunteko kasua, ustel usain nabarmena ezkutatzen duena, handi-mandien presentzia, polizien kezka-falta susmagarria… eta guztiaren erdian, arazo pertsonalek eta profesionalek gainezka, korapiloa askatzeko gogoa erakusten duen pertsona bakarra.

Agure bakartia hil den ala hil duten ez dago garbi, baina kasu ezohikoa bihurtzen duen elementua liburu ezezagun eta misteriotsu baten presentzia da; edo ausentzia, nola begiratzen dugun. Horretaz berehala ohartu da gorago aipatu gure protagonista etsia, Samuel Elizalde ikertzaile ohia. Samuelek aspaldian utzi zion komisaldegiko buruen eta morroien begietara garrantzitsu izateari. Oraingoan, baina, haren beharra dutela dirudi, liburuzaleen kontuak tarteko. Izan ere, kasu itxuraz ezdeus horretan euskal letren printzea omen den Axular delako baten liburu bat barrundatzen da, hots, Gero izenburukoa ez den beste bat. Eta Samuel Elizalde da, itxuraz, polizien artean euskal literaturan jantzia den bakarra.

Filologoen artean zurrumurru asko dabiltza, batzuk aipamen jakin batzuetatik datozenak eta beste batzuk elezaharren mundukoak gehiago; horietako batzuk Axularri dagozkio. Gero-ren bigarren zatia idatzi ote zuen? Eta beste libururik? Eta zertan izan ziren bera eta Lancre inkisidorearen arteko harremanak? Eta euskal liburu zaharragorik ba al da, Etxeparerenaz gain? Lazarragaren aurkikuntza gertatu den bezala, gerta al liteke beste horrenbeste Axularren edo bestelako baten eskuizkriburen batekin?

Abiapuntu euskaltzalea du, estilo bereko beste istorio anitzek ez bezala. Horrek egiten desberdin, baina horrek bakarrik agian. Gainontzekoa edozein toki ustel, edozein protagonista etsi eta edozein film edo istorio beltz izan zitekeen; are gehiago, oso azaletik ageri da politikoen ustelkeriarena, polizien saldukeria, hiriaren dekadentzia, protagonistaren eta emazte ohi eta alabaren artekoa… baina akaso hala behar zuen, hamaika aldiz kontatu dizkigutelako halakoak. Axularren ingurukoak dira interesgarrienak, euskaltzaleentzako oparitxoa, ikertze trama harrigarria; izan ere, ba al da liburuzalerik euskal liburu bategatik inor hiltzeko prest dagoenik?

Amaiera ere indartsua da, hasiera nola, arinegia ausaz, baina erdian beheralditxoa sumatu dut, ekintzarik gabeko lapso astunagoa. Idazkerari dagokionez nolabait esateko onegia, garbiegia iruditu zait. Faltan hartu dut zikinkeria gehiago. Istorioaren ke usainari ondo baino hobeto zihoakion, gainera.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak