kritiken hemeroteka

8.535 kritika

« | »

Itoti urdinaren azpian / Aintzane Galardi / Euskaltzaindia-BBK, 2005

Tirita urdinaren zain Josu Lartategi / Deia, 2005-11-22

Julee Cruise kantariak galderak egiten zituen, Badalamentiren musikarekin, “urdinez beteriko mundu batean”. Honela zioen, Lynchen filman: why did you go? why did you turn away from me? When all the world seemed to sing why did you go? Was it me? Was it you? Questions in a world of blue. Maiteminetik, bluetasunetik sorturiko itaunek geure buruari egiten dizkiogun arraposturik gabeko lantuak dirudite, bakarrizketa mingarria, gure minari eskaini nahi diogun lurraldea —hartaz ahazteko, lurralde berriari ekiteko—. Aintzane Galardiren poemarioari itxura hori hartu diot, agertzen duen desolazio hori guztia lurralde bat emateko nahi edo beharretik sortua dela. Esperantza berriaren promesak hala eskatu ohi du, zahar denari harlauza berria ezartzea.

Ez da batzuetan gustukoa izaten irakurtzen diren hitz gehienak esparru semantiko jakin batekoak izatea, oraingo honetan bezala. Zenbat antzeko hitz! Zenbat oinaze, min, tristura, bakardade! Zenbat zu, zure! Zenbat ni, nire! Lartxo, akaso. Baina, hasierako aipuan Galardik Manuel Bandeira parafraseatuz dioskunez, “berak, negar egiten duenaren antzera egiten ditu bertsoak, uzkur, etsipenez. Hertsi dezakegu liburua negar egiteko arrazoirik oraindik ez badugu; izan ere, berak, hitzen ari denaren antzera egiten ditu bertsoak”. Ez irakurtzea, beraz, irakurlearen aukera denez, ez nadin kexatu.

Aipu eta hizkuntza (eta marrazki eta argazki) asko topatuko ditu irakurleak Itoti urdinaren azpian honetan. Egilearen ahotsa, argi dagoenez, egile askoren ahotsez jantzirik datorkigu. Batasun asmo nabarmena dago. Hala ere, erreferentzialki ona izan daitekeen bezala, txarra izan daiteke bifurkazio gehiegi sortzen baditu irakurketan edo ahots propioa estali baino ez badu egiten. Poemak prosa puska laburrak direnez, zehatzak bazain dramatikoak, aipuek ondorengo poematxoa irentsi duelako inpresio hori hartu dut batzuetan.

Asko gustatu zait lehenengo zatiaren erotismoa (“etzan eta urratu ene mina, miatu ene inguru eztiak”, 20 or.) eta bigarrenaren iruditeria onirikoa. Hirugarren zatiaren erreferentzia piktorikoek eta apunte inpresionistek indar berezia hartzen dute (post-data zein post-aipu bitxiek apunte sentsazioa indartzen dute, alegia, postal-txartel poetikoaren inpresioa). Zati horretan prosa poetikoko exenplu ederrenetakoa dugu (vincent-i buruzkoa, 50 or.). Gogokoen dudana, beharbada liburuaren abiapuntutik gehien urruntzen den zatia da, laugarrena: basatiena, bat-batekoena, interesgarriena. Horrekin geratzen naiz ni, “Min puskak tirita urdinaren zain” zatiarekin. Kolore urdinetik gainontzeko kolore eta tonalitateetara pasatuko ahal da idazlea!

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak