« Ez dakizu, baina… | Mutuaren hitzak »
Itoti urdinaren azpian / Aintzane Galardi / Euskaltzaindia-BBK, 2005
Tirita urdinaren zain Josu Lartategi / Deia, 2005-11-22
Julee Cruise kantariak galderak egiten zituen, Badalamentiren musikarekin, “urdinez beteriko mundu batean”. Honela zioen, Lynchen filman: why did you go? why did you turn away from me? When all the world seemed to sing why did you go? Was it me? Was it you? Questions in a world of blue. Maiteminetik, bluetasunetik sorturiko itaunek geure buruari egiten dizkiogun arraposturik gabeko lantuak dirudite, bakarrizketa mingarria, gure minari eskaini nahi diogun lurraldea —hartaz ahazteko, lurralde berriari ekiteko—. Aintzane Galardiren poemarioari itxura hori hartu diot, agertzen duen desolazio hori guztia lurralde bat emateko nahi edo beharretik sortua dela. Esperantza berriaren promesak hala eskatu ohi du, zahar denari harlauza berria ezartzea.
Ez da batzuetan gustukoa izaten irakurtzen diren hitz gehienak esparru semantiko jakin batekoak izatea, oraingo honetan bezala. Zenbat antzeko hitz! Zenbat oinaze, min, tristura, bakardade! Zenbat zu, zure! Zenbat ni, nire! Lartxo, akaso. Baina, hasierako aipuan Galardik Manuel Bandeira parafraseatuz dioskunez, “berak, negar egiten duenaren antzera egiten ditu bertsoak, uzkur, etsipenez. Hertsi dezakegu liburua negar egiteko arrazoirik oraindik ez badugu; izan ere, berak, hitzen ari denaren antzera egiten ditu bertsoak”. Ez irakurtzea, beraz, irakurlearen aukera denez, ez nadin kexatu.
Aipu eta hizkuntza (eta marrazki eta argazki) asko topatuko ditu irakurleak Itoti urdinaren azpian honetan. Egilearen ahotsa, argi dagoenez, egile askoren ahotsez jantzirik datorkigu. Batasun asmo nabarmena dago. Hala ere, erreferentzialki ona izan daitekeen bezala, txarra izan daiteke bifurkazio gehiegi sortzen baditu irakurketan edo ahots propioa estali baino ez badu egiten. Poemak prosa puska laburrak direnez, zehatzak bazain dramatikoak, aipuek ondorengo poematxoa irentsi duelako inpresio hori hartu dut batzuetan.
Asko gustatu zait lehenengo zatiaren erotismoa (“etzan eta urratu ene mina, miatu ene inguru eztiak”, 20 or.) eta bigarrenaren iruditeria onirikoa. Hirugarren zatiaren erreferentzia piktorikoek eta apunte inpresionistek indar berezia hartzen dute (post-data zein post-aipu bitxiek apunte sentsazioa indartzen dute, alegia, postal-txartel poetikoaren inpresioa). Zati horretan prosa poetikoko exenplu ederrenetakoa dugu (vincent-i buruzkoa, 50 or.). Gogokoen dudana, beharbada liburuaren abiapuntutik gehien urruntzen den zatia da, laugarrena: basatiena, bat-batekoena, interesgarriena. Horrekin geratzen naiz ni, “Min puskak tirita urdinaren zain” zatiarekin. Kolore urdinetik gainontzeko kolore eta tonalitateetara pasatuko ahal da idazlea!
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Joxe Aldasoro
Lanbroa
Pello Lizarralde
Mikel Asurmendi
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Mikel Asurmendi
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Amaia Alvarez Uria
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi
Itsaso amniotikoa
Oihane Jaka
Aitor Francos
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Jon Jimenez
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Asier Urkiza
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
Aritz Galarraga
Biharraren hegietan
Maddi Sarasua Laskarai
Maddi Galdos Areta
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Aiora Sampedro
Aingeruak eta neskameak
June Fernandez
Ibon Egaña